Szlak Orlich Gniazd – rowerem przez Jurę Krakowsko-Częstochowską

Opis trasy rowerowej Szlak Orlich Gniazd

Autorka trasy

Katya Gasenko

Podróżniczka i miłośniczka wyzwań outdoorowych, która łączy pasję do turystyki z jazdą na rowerze. Na dwóch kółkach przemierza najciekawsze zakątki Europy. Nie boi się nawet najbardziej wymagających tras w górach. 

Jej przygody można śledzić na profilu na Instagramie: @cyclingkatya

Szlak rowerowy Orlich Gniazd przebiega przez malownicze tereny Jury Krakowsko-Częstochowskiej, umożliwiając bliski kontakt z naturą oraz odkrywanie bogatego dziedzictwa historycznego regionu. Po drodze można znaleźć liczne miejsca do odpoczynku, punkty widokowe z pięknymi panoramami oraz interesujące atrakcje turystyczne. To propozycja dla tych, którzy chcą połączyć aktywność fizyczną ze zwiedzaniem jednego z najbardziej urokliwych zakątków kraju.

Rowerowy Szlak Orlich Gniazd oznaczony jest charakterystycznymi symbolami typu R-1 – to ikona roweru na białym tle z czerwonym pasem. Umieszczane są one nie tylko na tabliczkach, ale także bezpośrednio na elementach otoczenia, takich jak drzewa czy płoty. Wzdłuż trasy znajdują się również drogowskazy informujące o odległości do kolejnych miejscowości oraz wskazujące kierunki do interesujących punktów turystycznych. Dodatkowo można natknąć się na większe tablice z mapami i opisami najważniejszych atrakcji. Cała trasa wyróżnia się bardzo dobrą i czytelną infrastrukturą oznaczeń, co ułatwia orientację w terenie.

Choć znaczna część trasy przebiega po nawierzchniach asfaltowych, nie można zapominać, że Jura Krakowsko-Częstochowska charakteryzuje się licznymi odcinkami o luźnym, piaszczystym lub kamienistym podłożu – szczególnie na drogach polnych i w lasach. Z tego względu najlepiej sprawdzą się tu rowery przystosowane do trudniejszego terenu, takie jak MTB, crossowe, trekkingowe czy gravelowe. Cała trasa nie należy do najłatwiejszych – wymaga zarówno dobrej kondycji fizycznej, jak i technicznego obycia z rowerem. Wspinaczki mogą być męczące, a zjazdy po nierównościach wymagają pewności i kontroli. 

---

Zobacz również film z trasy z perspektywy autorki:

---

Osoby szukające mniej wymagających wariantów mogą rozważyć krótsze i spokojniejsze odcinki, na przykład z Żarek do stawu Amerykan w Złotym Potoku lub trasę w kierunku zamków w Mirowie i Bobolicach. Są to fragmenty prawie całkowicie pozbawione ruchu samochodowego, co czyni je bezpieczniejszymi, również dla rodzin z dziećmi czy mniej wprawnych rowerzystów.

Suma przewyższeń na całej długości szlaku wynosi 2 100 metrów. Trasę można przejechać w obu kierunkach, nie jest to jednak pętla, więc należy zaplanować powrót, najlepiej koleją po jej zakończeniu.

Szlak przebiega przez następujące miasta: Częstochowa; Olsztyn; Zrębice; Złoty Potok; Ostrężnik; Czatachowa; Mirów; Bobolice; Podlesice; Morsko; Kromołów; Podzamcze; Ryczów; Smoleń; Bydlin; Jaroszowiec; Olkusz; Paczółtowice; Krzeszowice; Rudno; Brzoskwinia; Szczyglice; Kraków.

Mapa i ślad GPX

Dojazd na Szlak Orlich Gniazd

Chociaż Rowerowy Szlak Orlich Gniazd jest trasą liniową i dość długą, zaplanowanie dojazdu oraz powrotu nie powinno sprawić większych problemów. Najwygodniejszą opcją transportu jest pociąg – zarówno początek szlaku w Częstochowie, jak i jego koniec w Krakowie, są bardzo dobrze połączone ze sobą oraz z wieloma innymi miastami w Polsce.

Transport roweru pociągiem

Z centrum Krakowa (ok. 4,5 km od ostatniego punktu szlaku w dzielnicy Krowodrza) do Częstochowy można wrócić bezpośrednimi połączeniami TLK lub Intercity. Istnieje też możliwość podróży pociągami regionalnymi z przesiadką, najczęściej w Katowicach.

Dla osób planujących skrócenie trasy lub rozpoczęcie jej w innym miejscu, dostępnych jest kilka dodatkowych opcji. W pobliżu środkowego odcinka szlaku znajdują się trzy ważne stacje kolejowe: Zawiercie (ok. 7 km od szlaku), Olkusz (zaledwie 500 metrów od trasy) oraz Krzeszowice, których dworzec znajduje się tuż przy szlaku. Dzięki temu łatwo można dostosować trasę do własnych możliwości i planów.

Najważniejsze atrakcje w okolicach Szlaku Orlich Gniazd

Motywem przewodnim Rowerowego Szlaku Orlich Gniazd są średniowieczne zamki, malowniczo usytuowane na wapiennych skałach. Oto lista najważniejszych obiektów turystycznych na trasie:

1. Sanktuarium NMP na Jasnej Górze w Częstochowie 
2. Zamek Olsztyn 
3. Dolina Wiercicy - Złoty Potok 
4. Strażnica obronna w Przewodziszowicach 
5. Zamek Mirów
6. Zamek Bobolice 
7. Zamek Bąkowiec Zawiercie-Skarżyce
8. Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu
9. Ruiny strażnicy w Ryczowie 
10. Zamek Pilcza i Rezerwat Smoleń
11. Zamek Bydlin 
12. Zamek w Rabsztynie 
13. Zamek Tenczyn w Rudnie 
14. Wawel 

Pierwszy zamek na szlaku, na wzgórzu na drodze do Olsztyna.

Rowerowy Szlak Orlich Gniazd rozpoczyna się w Częstochowie, tuż obok dworca kolejowego. Początkowy etap trasy prowadzi w stronę Olsztyna, gdzie na wzgórzu wznosi się pierwszy z zamków – malowniczo usytuowany, co nadaje miejscu wyjątkowego klimatu. Kolejnym przystankiem jest Złoty Potok, miejscowość pełna atrakcji – można tu odwiedzić Pałac Raczyńskich, Dworek Krasińskich, zrelaksować się nad stawem Amerykan czy spróbować pstrąga w lokalnej pstrągarni. Nieopodal znajdują się również urokliwa Dolina Wiercicy i skalne formacje zwane Diabelskimi Mostami.

Fantastyczny widok na Pałac Raczyńskich.

Dalsza część trasy wiedzie przez południową część Jury Krakowsko-Częstochowskiej, gdzie napotkać można mniej znane obiekty obronne, takie jak pozostałości zamku Ostrężnik oraz ruiny dawnej strażnicy w Przewodziszowicach.

Położony na wzniesieniu zamek w Mirowie.

Szlak prowadzi następnie do dwóch położonych blisko siebie zamków – w Mirowie i Bobolicach. To jedno z bardziej fotogenicznych miejsc na trasie, idealne na dłuższy postój. Kierując się dalej na południe, docieramy do Podlesic – popularnej miejscowości turystycznej, oferującej zaplecze noclegowe i gastronomiczne. Warto tu zostawić rower i wspiąć się pieszo na Górę Zborów, z której rozciąga się imponujący widok, lub zwiedzić Jaskinię Głęboką.

Kolejny ze wspaniały zamków w regionie, tym razem w Bobolicach.

Kolejne kilometry prowadzą w stronę ruin zamku w Morsku, a następnie do Kromołowa, gdzie znajdują się odnowione źródła Warty. Niedługo potem docieramy do jednej z największych atrakcji całej trasy – potężnego zamku Ogrodzieniec w Podzamczu. Szlak dalej biegnie przez pagórkowaty teren, przez wieś Ryczów, gdzie kiedyś znajdowała się niewielka strażnica. Na końcu śląskiego odcinka szlaku znajduje się Smoleń, słynący z ruin zamku malowniczo położonych na stożkowatym wzgórzu pośród lasów.

Imponujący rozmiarem Zamek Ogrodzieniec.

Przemierzając małopolską część szlaku, kierujemy się dalej na południe, przez piękną Dolinę Wodącą, znaną z wapiennych skał i zegarowych ostańców. W Bydlinie można zobaczyć ruiny zamku, a nieco dalej – w okolicy Jaroszowca – szlak prowadzi przez zalesione wzgórza, takie jak Ostra Góra, w pobliżu których znajduje się sanktuarium Matki Bożej Wspomożenia Wiernych.

Zbliżając się do południowego krańca szlaku, docieramy do Rabsztyna, gdzie nad okolicą górują ruiny zamku. Następnie trasa przebiega przez Olkusz i wiedzie do Racławic, w których można zwiedzić drewniany kościół, będący częścią Małopolskiego Szlaku Architektury Drewnianej. Niewiele dalej, w miejscowości Paczółtowice, znajduje się kolejna zabytkowa świątynia tego typu.

Jeden z mniejszych na szlaku, ale również wart zobaczenia – Zamek Pilcza.

Kolejny odcinek prowadzi przez malowniczą Dolinę Eliaszówki, gdzie w miejscowości Czerna mieści się XVII-wieczny klasztor Karmelitów – jedno z najsłynniejszych miejsc na trasie. W pobliżu znajdują się pozostałości tzw. Diabelskiego Mostu.

Z Czernej szlak kieruje się do Krzeszowic, a następnie do Rudna, gdzie można zobaczyć ruiny potężnego zamku Tenczyn – jednej z największych warowni na Jurze. Ostatni fragment trasy prowadzi w stronę Krakowa, mijając po drodze Bukową Górę i Dolinę Grzybowską. Rowerowa przygoda kończy się w dzielnicy Krowodrza, w rejonie osiedla Cichy Kącik – tutaj domyka się jurajski odcinek czerwonego szlaku rowerowego Orlich Gniazd.

Miejsca postojowe oraz noclegi na Rowerowym Szlaku Orlich Gniazd

Planując wyprawę po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, warto wcześniej zaplanować noclegi. Najlepiej szukać obiektów przyjaznych rowerzystom – od agroturystyki po domki i klimatyczne glampingi z opcją bezpiecznego przechowania roweru.

Gdzie warto szukać noclegów?

• Agroturystyki i gospodarstwa – noclegi w gospodarstwach wiejskich to nie tylko kontakt z naturą i cisza, ale też praktyczne rozwiązania – często mają wiaty, garaże lub szopy, gdzie rowery będą bezpieczne na noc. 
   
• Bazy w większych miejscowościach – miasta jak Kraków czy bardziej jurajskie miejscowości typu Podzamcze oferują szeroki wybór hoteli i pensjonatów. To świetne punkty startowe lub końcowe wycieczki.

Na co zwrócić uwagę, wybierając nocleg w trakcie wyprawy?

• Bezpieczne miejsce na rower: Zorientuj się, czy obiekt oferuje zadaszone i zamykane miejsce na rowery – to kluczowe, by nie martwić się o sprzęt po całym dniu jazdy.
   
• Bliskość trasy: Szukaj noclegów w niedalekiej odległości od głównego szlaku, żeby nie tracić czasu i energii na dojazdy.
   
• Lokalizacja względem punktów zwiedzania: Planowanie noclegu w pobliżu atrakcji – zamków, dolin czy punktów widokowych – pozwala lepiej rozłożyć siły i urozmaicić każdy dzień jazdy. Jeśli planujesz kilkudniową przygodę po Jurze, warto zarezerwować noclegi tak, aby codzienne etapy nie były zbyt forsujące.

Gdzie zjeść, przemierzając Jurę Krakowsko-Częstochowską rowerem

Szlak Orlich Gniazd przebiega przez liczne mniejsze lub większe miasta i wsie, w których nie ma problemu z dostępnością sieciowych czy lokalnych sklepów spożywczych. W pobliżu atrakcji funkcjonują liczne restauracje, kawiarnie, budki fast food i lodziarnie. 

Wzdłuż trasy nieraz też można zobaczyć szyldy, zapraszające na lokalnego pstrąga. Gorąco polecamy choć raz skorzystać z takiej oferty.

Ze względu na dużą popularność szlaków wśród turystów różnej maści z całej Polski, infrastruktura żywieniowa jest tutaj wszechstronnie rozwinięta.

Z osobistych doświadczeń, polecamy następujące restauracje i kawiarnie:

• „Tbilisi Smak Gruzji” - wyjątkowa restauracja gruzińska w Częstochowie
•  Restauracja Pizzeria „Basteja” - u stóp zamku w Olsztynie
• „Dworek Ostrężnik” - restauracja nieopodal Złotego Potoku, serwujące pysznego pstrąga z pieca.

Co warto wiedzieć o trasie rowerowej Orlich Gniazd?

Szlak Orlich Gniazd najbardziej oblegany jest oczywiście latem, ale warto tutaj się również wybrać od połowy wiosny aż do złotej jesieni. Zmiana kolorów jest tutaj wyjątkowo piękna i jeszcze bardziej podkreśla urok krajobrazu Jury Krakowsko-Częstochowskiej. 

Na szlaku nie brakuje także zbiorników wodnych.

W pobliżu każdego zabytku nie brakuje miejsc z kawą, goframi, lodami i innymi przekąskami i napojami. Pamiętajcie jednak, by nie folgować sobie za bardzo piwem, gdyż również za kierownicę roweru należy wsiadać na trzeźwo!

Praktyczne wskazówki przed wyruszeniem w trasę Orlich Gniazd rowerem

Na długą podróż Szlakiem Orlich Gniazd warto dobrze się spakować. W torbie bikepackingowej, plecaku rowerowym czy sakwach wyprawowych nie powinno zabraknąć miejsca na:

• Kurtkę przeciwdeszczową.
• Powerbank wraz z kablami o odpowiednich końcówkach.
• Multitool, taki jak chociażby Eyen Hexy S8.
• Dodatkową dętkę i zestaw naprawczy (łatki, klej, łyżki).
• Pompkę ręczną do roweru lub CO2 z nabojami (min 2 szt.).

Jeśli planujesz całodzienne zwiedzania, pamiętaj też o zestawie rowerowych lampek oraz odzieży z odblaskowymi detalami, które zapewnią większe bezpieczeństwo przy późnych dojazdach do hotelu czy porannych wyjazdach. Z uwagi na sporo wzniesień, bardzo ważne jest też odpowiednie nawodnienie. Dwa bidony o pojemności 750 ml to prawdziwe minimum, a najlepiej zaopatrzyć się też w bukłak pozwalający zabrać ze sobą do 3 litrów wody. Ważne są też przekąski, polecam przynajmniej 1 batonik energetyczny lub żel na każde 40-60 minut drogi.

Trasa jest dobrze oznakowana, jednak niektóre atrakcje wymagają zjechania ze szlaku. Dlatego dobrze mieć ze sobą w pełni naładowany telefon lub nawigację rowerową, aby bez problemu wrócić potem na trasę w odpowiednim miejscu.