Największy Mural w Polsce – wycieczka rowerowa po Księstwie Łowickim

Opis trasy

Sztuka współczesna od wielu lat wkracza coraz śmielej w przestrzeń publiczną m.in. w postaci przyciągających wzrok malunków na ścianach budynków. Oryginalne dzieła streetartowe to nie tylko ciekawostka – coraz częściej tego typu atrakcje turystyczne stają się celem wycieczek rowerowych wytyczonych szlakiem najpiękniejszych murali danego regionu. Wybierz się w taką  podróż po Łowiczu i okolicznych terenach, aby podziwiać te wyjątkowe dzieła lokalnych twórców.

Zdjęcie ze skansenu znajdującego się na trasie po Księstwie Łowickim.

Za punkt początkowy tej wycieczki rowerowej warto przyjąć Stary lub Nowy Rynek w Łowiczu. Opuszczając miasto, należy skierować się na północny zachód. Mijając Małszyce, Klewków i Niedźwiady dociera się do drogi numer 92. Aby trafić do kolejnego punktu na trasie, czyli Maurzyc, należy kierować się na Poznań. Około 500 metrów od rozwidlenia, po prawej stronie mija się prawdziwą perełkę – pierwszy spawany most drogowy na świecie. Nieco dalej, po lewej stronie znajduje się Skansen w Maurzycach. Do tej pory rowerzysta porusza się dość komfortowymi drogami asfaltowymi, na których nie ma jednak wyznaczonego pasa lub ścieżki dla rowerzystów. Po skręceniu na rozwidleniu w lewo wjeżdża się na węższą, utwardzoną drogę biegnącą wzdłuż malowniczych łowickich pól uprawnych.

Krajobraz ten towarzyszy cykliście przemierzającemu trasę rowerową szlakiem murali na kolejnym, prowadzącym na południe odcinku. Droga przecina tu rzekę Bzura, następnie biegnie m.in. przez Ostrów, Pilaszków, Dąbkowice Górne. Po minięciu tych miejscowości należy skręcić na rozwidleniu w lewo i skierować się dalej na południe, przez Łyszkowice, Pszczonów, Lipce Reymontowskie aż do Słupi. W miejscowości tej trasa wycieczki rowerowej po dawnych ziemiach Księstwa Łowickiego skręca na wschód. Biegnie ona przez Janisławice, gdzie należy ruszyć wreszcie na północ – przez Byczki do Makowa.

Na kolejnych odcinkach prowadzących z Makowa do Makowa-Mokrej wydzielony został obok drogi pas do jazdy rowerem. Dalej jadąc z Bobrownik do Nieborowa, podróżować można wygodną ścieżką rowerową. Przed skierowaniem się do odległego o kilkanaście kilometrów Łowicza, warto wyruszyć jeszcze na północ, do Sromowa. Stamtąd trasa rowerowa prowadzi do mety, czyli z powrotem największego miasteczka ziemi łowickiej.

Warto odnotować, że podczas przemierzania malowniczych terenów województwa łódzkiego pokonuje się odcinki, które stanowią fragmenty: czerwonego Szlaku Rowerowego Śladami Reymonta (Chlebów – Lipce Reymontowskie – Słupia), zielonego Szlaku Kultury Janisławickiej Natomiast (Gzów – Janisławice) oraz czerwonego Szlaku Szable i Bagnety (Nieborowa – Kompina).

Dojazd do trasy

Trasa rowerowa po dawnych ziemiach Księstwa Łowickiego została wytyczona jako pętla, rozpoczynająca się i kończąca w Łowiczu. W miejscowości tej znajdują się dwie stacje kolejowe, można więc wygodnie dotrzeć do niego, korzystając z usług PKP m.in. z Łodzi i Warszawy. W miasteczku można łatwo trafić na bezpłatny parking, dlatego wygodną opcją jest również podróż własnym środkiem transportu.

Atrakcje na trasie

Wycieczkę rowerową po okolicach Łowicza warto rozpocząć od dobrego zapoznania się z lokalnymi atrakcjami turystycznymi. Kilka z nich zlokalizowanych jest w pobliżu Starego Rynku, który obecnie służy głównie jako parking. Są wśród nich m.in. klasycystyczny budynek Ratusza Urzędu Miejskiego oraz muzeum w Łowiczu, w którym prezentowana jest ekspozycja dotycząca regionu. Tutaj też znajduje się Ośrodek Plenerowy Budownictwa Ludowego, czyli niewielki skansen łowicki. Przed wyruszeniem w dalszą drogę warto jeszcze zobaczyć Aleję „Gwiozd Łowickich”, upamiętniającą osoby zasłużone dla upowszechnienia kultury ludowej. Fani zabytków sakralnych powinni koniecznie odwiedzić Bazylikę Katedralną, zwaną Wawelem Mazowsza. Jedna z jej wież daje możliwość podziwiania miasta z platformy widokowej, ustawionej na wysokości 35 metrów. Wyżej wymienione atrakcje turystyczne to jeszcze nie wszystko, co można zobaczyć w Łowiczu. Na uwagę zasługują także:

• Trójkątny, Nowy Rynek w Łowiczu – zaskakujący swoim kształtem, jedyny taki plac w Polsce otoczony jest przyciągającymi wzrok, kolorowymi kamienicami.
  
  
• Największy mural w Polsce – malowidło na ścianie magazynu firmy Agros Nova o powierzchni aż 4600 m2 to jedna z największych (dosłownie!) atrakcji Łowicza. Imponujące dzieło streetartowe prezentujące dzieci w strojach łowickich, które radośnie spędzają czas na łonie natury, powstało we wrześniu 2023 roku. Obraz stanowi znakomitą reklamę firmy, ale i piękną wizytówkę miasta.

Największy mural w Polsce.

Po opuszczeniu Łowicza warto udać się na północny zachód. Jadąc drogą numer 92, można zobaczyć tam zabytkowy, pierwszy na świecie spawany most drogowy w Maurzycach. Oddany do użytku w 1929 roku obiekt został wybudowany na rzece Słudwi.

Most spawany Stefana Bryły w Maurzycach.

Kilkadziesiąt metrów od niego znajduje się Skansen w Maurzycach. Na jego terenie znajdują się m.in. XIX i XX-wieczne domostwa, XVIII-wieczny kościół, dzwonnica, wiatrak wraz kolekcja dawnych maszyn rolniczych. Miłośnicy motoryzacji mogą podziwiać tutaj również ekspozycję pojazdów strażackich. Skansen w Maurzycach jest czynny od 1 kwietnia do 31 października. Warto odwiedzić to miejsce zwłaszcza przy okazji organizowanych co roku Biesiad Łowickich, kiedy obiekt wypełniają zespoły folklorystyczne z różnych regionów Polski, twórcy ludowi, miejscowi rzemieślnicy, a także handlarze regionalnymi przysmakami.

Skansen w Maurzycach.

Szlak rowerowy po terenach dawnego Księstwa Łowickiego prowadzi dalej do Łyszkowic, gdzie znajduje się kolejny warty uwagi mural. Malowidło umieszczone na budynku OSP w Łyszkowicach przedstawia wóz strażacki, strażaka w ogniu oraz św. Floriana. Nieco dalej na południe znajduje się Pszczonów, a w nim dwa ciekawe obiekty. Pierwszy z nich to kościół, w którym w ekranizacji „Chłopów” Reymonta brał ślub Maciej Boryna z Jagną. Drugi to szkoła podstawowa ozdobiona muralem, na którym uwieczniono jej patrona, czyli Bolesława Chrobrego.

Mural przedstawiający Bolesława Chrobrego.

Na terenach województwa łódzkiego nie mogło zabraknąć także miejsc związanych z polskim noblistą, który spędził tu część swojego życia. Jedno z nich znajduje się w Lipcach Reymontowskich. Oprócz pamiątek po pisarzu, Muzeum Regionalne im. Władysława Stanisława Reymonta (położone przy ul. Wiatracznej 10) posiada w swych zbiorach eksponaty dokumentujące życie chłopów, w tym m.in. stroje i narzędzia rolnicze. Ciekawą atrakcją tego miejsca jest też Zagroda Ludowa, na którą składają się dwie chałupy, obora, spichlerz i stodoła. Podążając trasą kolejową z Lipiec do Słupi, mija się domek zamieszkiwany niegdyś przez polskiego pisarza.

Domek Stanisława Reymonta.

Kolejnym miejscem, do którego warto udać się w czasie pobytu w Lipcach Reymontowskich, jest Galeria Staroci i Pamiątek Regionalnych, przy ul. Lipowej 12. Niepozorny budynek skrywa potężną kolekcję pamiątek, takich jak dawne przedmioty codziennego użytku, stroje ludowe, artefakty o charakterze religijnym, stare dokumenty i fotografie, czy też ponad sto wydań „Chłopów” Władysława Reymonta. Czynna od 1 kwietnia do 15 listopada galeria prowadzi sprzedaż niezwykłych pamiątek, wśród których można znaleźć m.in. obrazy i odrestaurowane skrzynie łowickie oraz klasyczne suweniry, np. pocztówki.

W niewielkich Lipcach Reymontowskich przy ul. Reymonta 22 znajduje się także Muzeum Czynu Zbrojnego. Na jego terenie można zapoznać się z dawnymi militariami, umundurowaniem, dokumentami i pamiątkami po polskich żołnierzach przed- i powojennej Polski oraz członkach ruchu oporu. Wśród eksponatów obecne są również przedmioty, które aktualnie znajdują się na wyposażeniu armii Rzeczpospolitej Polskiej. Dużą popularnością cieszy się wystawa m.in. z kilkoma rodzajami czołgów i armat. Na wizytę w muzeum należy umówić się telefonicznie z wyprzedzeniem.

Wśród różnorodnych atrakcji turystycznych Łowicza i okolic nie brakuje zabytków sakralnych. Do kategorii tej należą m.in. Kościół Przemienienia Pańskiego i świętego Mikołaja w Słupi oraz Kościół p.w. Świętej Małgorzaty Dziewicy i Męczennicy w Janisławicach. Pierwsza ze świątyń to dość niepozorna, drewniana konstrukcja wybudowana w latach 1763 – 1774. Dużo okazalej prezentuje się drugi z kościołów, który wpisany jest do rejestru zabytków. Jego orientowana budowla o konstrukcji zrębowej z trzema nawami i wielobocznym prezbiterium zachwyci nie tylko znawców architektury. We wnętrzu kościoła znajduje się kilka ciekawych zabytków: kopia obrazu św. Anny Samotrzeciej, figury świętego Joachima i Józefa, bogato zdobiona ambona, drewniana chrzcielnica z 1698 r. oraz 13-głosowe organy z XVIII w. 

Muzeum w Nieborowie.

Kilkanaście kilometrów od Łowicza wznosi się kolejny ciekawy obiekt – okazała, XVII-wieczna rezydencja rodziny Radziwiłłów. Pałac w Nieborowie zachwyca zarówno wyjątkowo kunsztownie wykonanymi wnętrzami, jak i otaczającym go oryginalnym, geometrycznym parkiem. W okolicy znajduje się również park z licznymi stawami i jednymi z najstarszych plant w Polsce. Będąc w Nieborowie, warto odwiedzić budynek Urzędu Gminy, na którym znajduje się kolejny zachwycający mural. Malowidło ma charakter patriotyczny – przedstawia powstańca dziękującego mieszkańcowi tych terenów za uratowanie życia.

Mural w Nieborowie.

Ostatnim punktem na szlaku turystycznym po Łowiczu i jego okolicach jest Muzeum Ludowe Rodziny Brzozowskich w Sromowie. W miejscu tym zobaczyć można zachwycające dzieła sztuki: lipowe rzeźby prezentujące sceny z życia dawnych mieszkańców tych terenów, tradycyjne wycinanki i pająki, obrazy, charakterystyczne dla tego regionu hafty. Wśród ruchomych figurek można także dostrzec podobizny znanych postaci, np. Justyny Kowalczyk i Kamila Stocha. Wielu turystów może także zainteresować ekspozycja obejmująca ponad 30 łowickich zaprzęgów konnych. Do muzeum można wybrać się od poniedziałku do soboty w godz. 9:00-17:00, a także w niedzielę od 12:00 do 17:00.

Noclegi lub miejsca postojowe

Rowerzyści, dla których nie będzie to pierwsza dłuższa wycieczka, mogą z powodzeniem pokonać dystans około 112 kilometrów w ciągu jednego dnia. Czas, jaki potrzebny jest na przejechanie powyższej drogi, to około 6 godzin, nie licząc postojów na regenerację sił oraz zwiedzanie. Na trasie znajduje się kilka miejsc, w których można zaplanować przerwę w podróży. Są to m.in.:

• jeziora Okręt i Rydwan niedaleko Dąbkowic Górnych 
• zrewitalizowany zbiornik wodny w Pszczonowie
• Miejsce Odpoczynku Turysty zlokalizowane przy drodze krajowej ze Skierniewic do Łowicza.

Województwo łódzkie to na tyle ciekawy region, że warto poświęcić więcej czasu na odkrycie wszystkich, zlokalizowanych tu zabytków kultury. Uważnemu zwiedzaniu służyć może podzielenie powyższej trasy rowerowej na dwa etapy. Nieco kłopotliwe jest jednak to, że największą bazą noclegową na tym obszarze może pochwalić się Łowicz. Tam właśnie znajduje się np. Hotel Eco przy ul. Podrzecznej 22 oraz Hotel Polonia przy Starym Rynku 4. Dobrą opinią mogą się też poszczycić Hotel Eco Nieborów przy ul. Janusza Radziwiłła 24 i Hotel Rozdroże, Aleja Lipowa 37 w położonym kilkanaście kilometrów dalej Nieborowie.

Osoby, które lubią odpoczywać na łonie przyrody, mogą skorzystać z ciekawej alternatywy dla klasycznych hoteli, jaką jest Camping Bumerang w Chlebowie. W kameralnym, zacisznym miejscu znaleźć można niewielkie pole kempingowe z przestrzenią na ognisko, prysznicem, WiFi, ale i minigolfem.

Gdzie zjeść

Ziemia Łowicka słynie z pysznej kuchni. Dowodem na to może być fakt, że to tutaj właśnie powstały m.in. gołąbki z kapusty oraz ćwikła z chrzanem. Przysmaków regionu można skosztować np. w centrum Łowicza, w „Restauracji Polonia” przy Starym Rynku 4. Miłośnicy klasycznych, polskich posiłków mogą odwiedzić też „Cafe Brama” przy ul. Zduńskiej 57a, a fani włoskiej kuchni – Pizzerię „Przystanek Trójkąt” na Nowym Rynku 14.

Gdzie natomiast powinni udać się fani niebanalnych miejsc z regionalnymi potrawami? Pierwszym, które z pewnością ich zauroczy, jest „Karczma u Boryny”, znajdująca się w Lipcach Reymontowskich, przy ul. Reymonta 39. Obiekt ten nie tylko serwuje dobre posiłki, ale posiada też sporą kolekcję dzieł sztuki ludowej, której autorami są lokalni artyści. Inna, warta odwiedzenia jadłodajnia znajduje się w Nieborowie. Mieszcząca się w powojennej leśniczówce „Oberża Pod Złotym Prosiakiem” cieszy się sporą popularnością wśród turystów, zwłaszcza w weekendy i w okresie letnim. Pyszne potrawy podawane tu są w wyjątkowo klimatycznym wnętrzu pełnym zarówno pięknych, ludowych rzeźb i strojów łowickich, jak i świeżych kwiatów. Jeszcze innym, ciekawym lokalem gastronomicznym w tym regionie, jest „Posterunek 77” przy ul. Heleny Radziwiłłowej 3 w Nieborowie. Pełen niezwykłych eksponatów budynek, sąsiadujący z muzeum motoryzacji trudno przegapić, chociażby ze względu na stojący obok niego samolot.

Dobrze wiedzieć

Niektóre z zabytków w mniejszych miejscowościach otaczających Łowicz, otwarte są dla turystów wyłącznie w sezonie letnim. Obiektem takim jest np. skansen w Maurzycach, który czeka na odwiedzających w okresie od 1 kwietnia do 31 października.

Zdjęcie ze skansenu w Maurzycach. 

Miejsce to warto odwiedzić zwłaszcza podczas organizowanych co roku Biesiad Łowickich. Podczas wydarzenia można skosztować przysmaków tutejszej kuchni i zapoznać się z tradycjami regionu, które przybliżają uczestnikom zespoły folklorystyczne z całej Polski i artyści ludowi prezentujący z dumą swoje prace. Na osoby uczestniczące w Biesiadach Łowickich czeka zawsze mnóstwo różnorodnych atrakcji dla dzieci i dorosłych, takich jak przejażdżka bryczką i konkursy z nagrodami.

Zdjęcie wnętrza ze skansenu w Maurzycach. 

Praktyczne wskazówki

Powyższa trasa wiedzie głównie po płaskich drogach asfaltowych, które bez trudu można przejechać właściwie każdym typem roweru, jak chociażby szosowym, gravelowym czy trekkingowym. Na większości odcinków cyklista współdzieli je z innymi uczestnikami ruchu, dlatego powinien on pamiętać o odpowiednim wyposażeniu – kasku rowerowym, stroju z elementami odblaskowymi oraz sprawnym oświetleniu jednośladu. Ze względu na to, że opisywana trasa prowadzi głównie drogami bez wydzielonych pasów dla jednośladów lub ścieżek rowerowych, nie jest ona zalecana do jazdy z dziećmi. Warto zaznaczyć też, że niektóre fragmenty trasy nie są zbyt dobrze oznakowane, dobrym pomysłem jest więc też zabranie nawigacji.

Ziemię łowicką można zwiedzić w ciągu całego roku, jednak najpiękniej prezentuje się ona w okresie letnim. Dodatkowo, planując wtedy wycieczkę rowerową szlakiem murali najłatwiej o dobre warunki atmosferyczne do jazdy.

Pętla po województwie łódzkim biegnie w większości przez tereny wiejskie i obszary rolne, w których próżno szukać serwisu lub sklepu rowerowego. Obiekty takie znajdują się jedynie w Łowiczu. W związku z tym rowerzysta ruszający w drogę powinien mieć przy sobie podstawowy zestaw naprawczy, zawierający np. dętki, łatki, pompkę i klucze. Podczas jazdy mija się wiele sklepów spożywczych, w których można kupić przekąski lub napoje.