Szlak Orlich Gniazd – rowerem przez Jurę Krakowsko-Częstochowską

Opis trasy

Jura Krakowsko-Częstochowska to zdecydowanie jedno z najpiękniejszych miejsc w Polsce, ze względu na walory przyrodnicze i historyczne, z których słynie ta ziemia. Pagórkowaty teren otoczony zamkami i wapiennymi ostańcami urzeknie niejednego turystę. Jeżeli chcemy te atrakcje zobaczyć na własne oczy, przebiegający przez jurę rowerowy Szlak Orlich Gniazd będzie najlepszą z możliwych opcji. Jednak nie każdy poradzi sobie z wymaganiami tej trasy. 

Jedną z atrakcji jest zamek w Bobolicach.

Szlak Orlich Gniazd – opis trasy

Wybierając się w podróż śladami orlich gniazd, mamy do dyspozycji nie tylko szlaki piesze. Wytyczona została także trasa rowerowa, przebiegająca przez dwa województwa: Śląskie (104 km) i Małopolskie (86 km) – z Częstochowy do Krakowa. Tabliczki z czerwonym oznaczeniem będą nas kierowały do celu kilometr po kilometrze. Jedynie w miejscowości Olkusz musimy być uważni, aby się nie pogubić. Nie zważajmy też na stare znaki na drzewach lub ogrodzeniach, które pozostały z dawnych lat.

Szlak Orlich Gniazd nosi miano nie tylko jednej z najpiękniejszych, ale też najstarszych tras rowerowych znajdujących się w Polsce. Warto przejechać ją chociażby ze względu na ciekawe ukształtowanie terenu, które jest nie lada wyzwaniem dla rowerzystów. Można tutaj dostrzec, że Matka Natura i upływający czas są dla siebie sprzymierzeńcami, ponieważ liczne pagórki i wapienne ostańce to charakterystyczne elementy tego regionu. Oprócz walorów przyrodniczych napotkamy interesujące ślady historyczne w postaci średniowiecznych zamków i ich ruin, wzniesionych oczywiście na wzgórzach, co miało niebagatelne znaczenie w przeszłości. Stąd właśnie szlak zawdzięcza swoją nietuzinkową nazwę. Owe budowle w otoczeniu skał wapiennych przypominały orle gniazda i były trudno dostępne dla wrogów.

Trasa wiodąca przez Jurę Krakowsko-Częstochowską może sprawić wiele problemów, zwłaszcza osobom niedoświadczonym z brakiem umiejętności technicznych i kiepską kondycją fizyczną. Nie chodzi tutaj tylko i wyłącznie o odległość, ale w głównej mierze o nawierzchnię. Ta składa się głównie z dróg asfaltowych. Nie możemy zapominać też o szutrowych i gruntowych odcinkach, jakie czekają na nas między innymi na drodze do Kromołowa. Trasa posiada także wiele niespodzianek. Niekiedy trzeba będzie zejść z roweru i go pchać, np. przejeżdżając przez Tenczyński Park Krajobrazowy lub odcinek Golczowice-Rabsztyn. Zwłaszcza ten ostatni fragment uważany jest za najtrudniejszy, a piaszczyste ścieżki i wystające korzenie nie ułatwiają przeprawy. W niektórych momentach zrobi się ciekawie – będzie stromo (droga do wsi Morsko usłana kamieniami) lub też odwrotnie, jak to na polskich wyżynach.

Szlak Orlich Gniazd rowerem pokonamy w około 12 godzin – oczywiście z przystankami. Startujemy z dworca PKP w Częstochowie, a finiszujemy na krakowskich Błoniach. Trasa nie jest częścią innego szlaku.

Jako pierwszy na trasie spotkamy zamek w Olsztynie.

Przebieg trasy

Częstochowa - Kusięta - Olsztyn - Zrębice - Złoty Potok - Ostrężnik - Czatachowa - Mirów - Bobolice - Podlesice - Morsko - Zawiercie -  Zawiercie - Kromołów - Podzamcze - Ryczów - Smoleń - Bydlin - Cieślin - Golczowice - Jaroszowiec - Rabsztyn - Olkusz - Zawada - Paczółtowice - Krzeszowice - Tenczynek - Rudno - Frywałd - Kamyk - Brzoskwinia - Kleszczowo - Grzybowo - Balice - Szczyglice - Rząska - Kraków

Dojazd do trasy

Częstochowa jest dobrze skomunikowanym miastem i bez problemu dojedziemy do niej z innych części Polski, np. pociągiem. Najlepszym środkiem transportu będzie oczywiście własny samochód, którego możemy pozostawić na licznych parkingach w tym mieście. Nic nie stoi również na przeszkodzie, aby miejscem startu uznać Kraków i Szlak Orlich Gniazd pokonywać rowerem z południa na północ. Do dawnej stolicy kraju kursują połączenia PKP.

Atrakcje na trasie

Zamki w Polsce są niewątpliwie jedną z największych perełek architektonicznych, za którymi kryje się kawał historii. Rowerowy Szlak Orlich Gniazd został okraszony głównie właśnie tego typu budowlami. Oprócz nich możemy napotkać wiele innych zabytków i atrakcji.

Zamek Mirów jest jedną z najstarszych budowli obronnych na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.

• Jasna Góra- Częstochowa, jako miejsce kultu Maryi, do którego co roku zmierza wiele pielgrzymek.  
• Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej z Cudownym Obrazem znajdująca się na Jasnej Górze.
• Kościół św. Idziego między Olsztynem a Złotym Potokiem to drewniana i malownicza świątynia wzniesiona w 1789 roku.
• Młyn wodny Kołaczew - Złoty Potok powstały ponad 200 lat temu w otoczeniu stawu zwanego „Snem Nocy Letniej”.
• Pałac Raczyńskich - Złoty Potok pochodzi z okresu XIX wieku. Przebywał w nim wraz z rodziną Zygmunt Krasiński.
• Dworek Krasińskich - Złoty Potok, w którym mieści się Muzeum Regionalne im. Zygmunta Krasińskiego.
• Zamek w Olsztynie wzniesiony na skałach w XIII wieku, obecnie można zwiedzać jego ruiny.
• Staw Amerykan- Złoty Potok, miejsce hodowli pstrąga tęczowego.
• Ruiny Zamku Ostrężnik znajdujące się na szczycie skały wśród leśnych drzew.
• Stary Młyn-Żarki, w którym mieści się interaktywne Muzeum Dawnych Rzemiosł.
• Zabytkowe stodoły w Żarkach z przełomu XIX i XX wieku zbudowane z kamieni i cegieł z Jury.
• Zamek w Bobolicach pochodzący z XIV wieku, obecnie służy jako hotel.
• Zamek w Mirowie zbudowany za czasów Kazimierza Wielkiego; obecnie pozostały jego ruiny.
• Zamek rycerski Bąkowiec w Skarżycach-Zawierciu wzniesiony na przełomie XIV-XV wieku na skale Tygrys.
• Okiennik Wielki koło Skarżyc to skały wapienne usytuowane na Wyżynie Częstochowskiej, jednak najbardziej znana jest ta posiadająca otwór „oko”.
• Kirkut w Kromołowie to stary cmentarz żydowski z okresu XVIII wieku.
• Źródło rzeki Warty w Kromołowie.
• Zamek Ogrodzieniec w Podzamczu jest największą tego typu budowlą na Śląsku wzniesioną 515,5 m n.p.m. Posiada ciekawą iluminację.
• Muzeum Afrykanistyczne w Olkuszu jest miejscem, w którym możemy podziwiać dzieła sztuki i malarstwa pochodzące z Afryki.
• Zamek Tenczyn w Rudnie znajduje się na stożku wulkanicznym i jest zaliczany do jednego z największych na Jurze.
• Tenczyński Park Krajobrazowy, na którego terenie możemy zobaczyć charakterystyczne dla tego regionu ostańce, wapienie i jaskinie.
• Park Krajobrazowy Dolinki Krakowskie został utworzony w 1981 roku i jest uważany za jeden z najpiękniejszych, jaki mieści się na terenie Małopolski.
• Kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Paczółtowicach to drewniana świątynia wzniesiona w XIV wieku.
• Pałac Vauxhall w Krzeszowicach jest perełką tej miejscowości. Pierwotnie znajdowało się tam uzdrowisko, obecnie siedziba Centrum Kultury i Sportu.

Ruiny zamku w Tenczynie w otoczeniu zieleni.

Noclegi lub miejsca postojowe

Miejsc na krótki odpoczynek, jak i nocowanie nie brakuje. Trasa jest wymagająca i regeneracja sił z pewnością pomoże dotrzeć do celu. Rowerzyści decydujący się na przejazd Jurajskim Rowerowym Szlakiem Orlich Gniazd, mają szeroki wybór miejsc, w których mogą zatrzymać się na noc. Spanie w namiocie „na dziko” jest oficjalnie zakazane na trasie, ale jeśli ktoś woli śpiwór od łóżka, może porozumieć się z miejscowymi, aby nocować na ich prywatnej posesji. Liczne pola namiotowe, np. w miejscowościach Podlesice, Podzamcze, Rabsztyn czy camping w Złotym Potoku z chęcią przyjmą zmęczonych rowerzystów. Bez problemu znajdziemy miejsca do spania w Częstochowie i Krakowie.

Gdzie zjeść

Na trasie nie brakuje lokali gastronomicznych, w których możemy się spokojnie posilić. Według oficjalnej strony internetowej Szlaku Orlich Gniazd rowerzyści mają do dyspozycji ponad 200 miejsc. Warto więc zapoznać się z propozycjami, przed zaplanowaniem przystanku na jedzenie.

Smakosze pstrągów tęczowych szczególnie powinni zatrzymać się w Złotym Potoku, gdzie ryba ta jest hodowana. Ponadto zwolennicy regionalnych dań będą usatysfakcjonowani faktem, iż w Częstochowie kilka restauracji zostało wyróżnionych certyfikatem „Śląskie smaki”, dołączając do znanego szlaku kulinarnego o tej samej nazwie. Oznacza to, że serwowane tam tradycyjne potrawy śląskie, cechuje najwyższa jakość i doskonały smak. 

Dobrze wiedzieć

Szlak Orlich Gniazd pokonamy nie tylko rowerem. Wytyczona została także trasa idealna na piesze wędrówki. Liczy ona 163 kilometry i co ciekawe, po drodze spotkamy nieco inne atrakcje.

Praktyczne wskazówki

Do wyprawy rowerowym szlakiem trzeba się dobrze przygotować nie tylko pod względem kondycyjnym. Nasze dwa kółka muszą być w pełni sprawne, ale jeżeli mamy jakieś wątpliwości – w zależności od miejsca naszego startu – w Częstochowie i Krakowie znajdziemy wiele serwisów rowerowych. Gdy zapomnimy np. o zapasowej dętce, zestawie narzędzi czy łatek to czas na uzupełnienie zapasów.

Warto zabrać ze sobą nawigację GPS. Mimo, że szlak jest dobrze oznakowany, stare tablice niestety mogą mylić. Jeżeli zboczymy z kursu, bez wsparcia może być nam ciężko się odnaleźć.