Okrążając Otryt na dwóch kółkach

Opis trasy

A gdyby tak rzucić wszystko i wyjechać w Bieszczady? Atrakcje turystyczne tego regionu, do których należą m.in. zabytki kultury sakralnej, zachwycające górskie krajobrazy, ale i oszałamiające spektakle widoczne na firmamencie w Parku Gwiezdnego Nieba, kuszą niejedną osobę. Aby je odkryć, trzeba czasem wsiąść na dirt rower i zjechać z utwardzonych tras rowerowych… Bieszczady są jednak tego warte!

Zdjęcie z przeprawy w Zatrwarnicy.

Powyższa trasa rowerowa została wyznaczona na dystansie 92 km na terenie województwa podkarpackiego. Przebiega ona w okolicy masywu Otrytu. O ile niespełna 100-km odcinek na płaskim terenie nie stanowiłby zbyt dużego wyzwania dla średnio zaawansowanego miłośnika dwóch kółek, to inaczej jednak wygląda to w Bieszczadach. Trasy rowerowe prowadzą tu w dużej mierze przez wymagające tereny górzyste z szutrowymi, kamienistymi lub leśnymi drogami. Opisywany szlak wiedzie traktami asfaltowymi zaledwie w około 40%, a i na tych fragmentach próżno szukać wydzielonej części jezdni dla rowerów. Fakt ten sprawia, że na wyprawę śladem bieszczadzkich cerkwi powinni decydować się kolarze, którzy mają już spore doświadczenie w zwiedzaniu z perspektywy dwóch kółek.

Cykliści ruszający w Bieszczady muszą posiadać też odpowiednio wyposażony rower np. MTB lub dirt, który poradzi sobie z wyzwaniami, jakie czekają na szlaku. Trasa rowerowa wokół Otrytu nie jest odpowiednia dla dzieci. Na jej pokonanie trzeba zarezerwować minimum 5-6 godzin. Do czasu tego należy doliczyć przerwy na odpoczynek, zwiedzanie atrakcji turystycznych Bieszczad i okolic oraz podziwianie przepięknych okoliczności przyrody, których na tym terenie nie brakuje.

Widok z okolicy Polana.

Powyższa trasa rowerowa wyznaczona została z miejscowości Polana. Ponieważ jest to pętla, nic nie stoi na przeszkodzie, aby rozpocząć ją w innym miejscu, np. w Ustrzykach Dolnych. Na wycieczkę poleca się wyruszyć spod cerkwi św. Mikołaja, czyli największej atrakcji turystycznej w Polanie. Stamtąd na zachód, a następnie na północ prowadzi niezbyt szeroka, utwardzona droga. Należy nią podążać do chwili, gdy na poboczu, po jej lewej stronie, natrafi się na tablicę informacyjną na temat Szlaków Papieskich. W miejscu tym rozpoczyna się czytelnie oznaczony szlak, który prowadzi dalej na północ. Od tego momentu należy przygotować się na liczne zjazdy i podjazdy, pokonywane często po drogach nieutwardzonych – leśnych lub polnych.

Trasa w pobliży Teleśnicy Oszwarowej.

Począwszy od okolicy Teleśnicy Oszwarowej pojawiają się odcinki asfaltowe współdzielone z pojazdami mechanicznymi. Można na nie natrafić także na dalszych etapach, w pobliżu kolejnych mijanych wsi. Asfaltówka wiedzie tu na północ, przez Przełęcz Przysłup, w której należy skręcić w prawo, na szlak prowadzący do tarasu i punktu widokowego w Żukowie. Stamtąd trasa rowerowa po Bieszczadach skręca na południowy wschód, a następnie już na południe. Przebiega ona przez wsie Rabę, Żłobek, Czarną Górną, aż do Lutowisk. W ostatniej z tych miejscowości należy za cmentarzem żydowskim skręcić w prawo, kierując się na zachód, w okolice Otrytu i Chaty Socjologa. Po pokonaniu tego fragmentu trasy dociera się do Chmielu. W jego okolicy na turystów czeka nie lada atrakcja turystyczna – chmielowe kaskady na rzece San. Dalej droga asfaltowa prowadzi na zachód do Zatwarnicy, a następnie skręca na północ w kierunku wsi Krywe. Co ciekawe, podczas jazdy można spotkać w tej okolicy znaki drogowe motywujące do żwawego przebycia powyższego odcinka – ostrzegają one bowiem przed… niedźwiedziami.

Znak drogowy ostrzegający przed niedźwiedziami.

Jadąc dalej na północ, dociera się do drogi numer 894. Na rozjeździe należy skręcić w prawo, na Czarną. Odcinek ten jest częścią Małej Pętli Bieszczadzkiej – trasy turystycznej rowerowej i samochodowej wytyczonej w Bieszczadach i Górach Sanocko-Turczańskich. Kilkaset metrów dalej należy zjechać z utwardzonej nawierzchni w prawo, na szlak prowadzący do Seredni Małych, a potem do Polany.

Dojazd do trasy

Do punktu początkowego powyższej trasy najwygodniej jest dojechać samochodem. Turyści, którzy wolą skorzystać z usług PKP, mogą rozpocząć zwiedzanie w Ustrzykach Dolnych. Do miasta tego przywrócono w 2022 roku połączenia pasażerskie z Sanoka.

Atrakcje na trasie

Jakich atrakcji turystycznych można się spodziewać, wyruszając na trasy rowerowe wytyczone w Bieszczadach? Na rowerzystów czekają przede wszystkim niesamowite górskie widoki, ale nie tylko. Warte uwagi są także m.in. liczne budowle sakralne, w tym urokliwe drewniane cerkwie, które są gęsto zlokalizowane na tym terenie.

Obiekty sakralne to atrakcje turystyczne, które znajdują się często nawet w niewielkich miejscowościach. Powstałe przed setkami lat budowle, które licznie występują w Bieszczadach, to swoiste źródła historyczne tego regionu. Wiele z nich wpisanych jest do podkarpackiego Szlaku Architektury Drewnianej. Świątyniami takimi są np. cerkwie św. Mikołaja w Polanie i pw. Narodzenia NMP w Żłobku.

Cerkiew w Żłobku.

Podążając opisywaną trasą rowerową wokół Otrytu można natrafić na bardzo wiele miejsc kultu religijnego. Oprócz wyżej wymienionych są to:

• kościół filialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Teleśnicy Oszwarowej;

• cerkiew greckokatolicka pw. św. Dymitra Męczennika – aktualnie kościół parafialny pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Czarnej;
   
• cerkiew greckokatolicka pw. Świętego Mikołaja w Rabem;

• ruiny synagogi w Lutowiskach;
   
• kościół rzymskokatolicki pw. Dobrego Pasterza oraz cerkiew w Zatwarnicy;
   
• ruiny cerkwi pw. św. Paraskewii w Krywem.

Trasa rowerowa po malowniczym terenie Bieszczad

Opisywana trasa rowerowa po Bieszczadach obfituje w miejsca, które zachwycą każdego miłośnika pięknych krajobrazów. Można je podziwiać w wielu, specjalnie wytyczonych w tym celu punktach obserwacyjnych. Jeden z pierwszych tarasów widokowych, znajdujących się nieopodal wytyczonej ścieżki, zlokalizowany jest na Żukowie, na wznoszącej się na 761 m n.p.m górze Holica. Do 35-metrowej wieży z dwoma platformami (na poziomie 17 i 30 metrów) prowadzi asfaltowa droga. Z najwyższego punktu budowli rozciąga się wyjątkowy widok na Bieszczady Wysokie, Zalew Soliński oraz okolice Ustrzyki Dolne. Warto rozglądać się nie tylko na szczycie, ale i podczas podróży na Holicę. Przy prowadzącej do niej drodze znajdują się tablice edukacyjne, informujące m.in. o dawnym lotnisku szybowcowym, operacjach wojskowych prowadzonych na tym obszarze podczas I wojny światowej i ciekawostkach przyrodniczych.

Miejsce rekreacji, Holica.

Przemierzając opisywaną trasę rowerową, warto zatrzymać się także w punkcie widokowym w okolicy Chmielu. Można tu zaobserwować chmielowe kaskady. Tworzą się one na skalnych progach, którymi jest poprzecinany San.

Bieszczadzkie zabytki historyczne i kulturalne

Obiekty sakralne i piękne krajobrazy to nie jedyne atrakcje turystyczne Bieszczad. W pobliżu trasy rowerowej wokół masywu Otrytu zlokalizowane są jeszcze inne ciekawe obiekty.  Warto poświęcić nieco czasu, aby się z nimi zapoznać. Do najciekawszych z nich należą:

• Trasa widokowa z wiatą na terenie dawnej wsi Tworylne

Po osadzie pozostały ślady w postaci fragmentów budynków, m.in. ruin cerkwi św. Mikołaja oraz zabudowań dworskich.

Widok z tarasu, Tworylne.

• Park Gwiezdnego Nieba

Obszar chroniony przed zanieczyszczeniem sztucznym światłem, zlokalizowany jest w okolicy wsi Lutowiska. Pozwala on na prowadzenie wyjątkowo efektywnych obserwacji astronomicznych.

• Horoskop celtycki w Lutowiskach

Obiekt ten znajduje się w okolicy kościoła św. Stanisława Biskupa w Lutowiskach. Obok biegnącej tu ścieżki postawiono tablice z nazwami posadzonych tu różnych gatunków drzew oraz informacjami przypisanymi do wskazanych dat urodzenia.

• Owadzie Śródmieście w Lutowiskach

W pobliżu świątyni znajduje się również makieta obrazująca dawny układ urbanistyczny Lutowisk. Wykonane z drewna i kamieni modele budynków są nie tylko ozdobą, ale i schronieniem dla owadów.

• Ekomuzeum „W Krainie Bojków” w Zatwarnicy

Wypełniona różnorodnymi eksponatami izba historyczno-regionalna to miejsce, w którym można poznać m.in. kulturę i tradycję Bojków, a także ciekawostki na temat Bieszczad. Obok muzeum znajduje się skansen pszczelarski.

Noclegi lub miejsca postojowe

Opisywaną trasę można przejechać w ciągu jednego dnia, nie ma więc potrzeby planowania noclegu. Podczas jej pokonywania turysta co jakiś czas trafia na punkty widokowe z ławeczkami i zadaszeniem. W miejscach tych warto zaplanować postój. Wiaty takie znajdują się m.in. w pobliżu wieży na górze Holica oraz na odcinku z Lutowisk do Chmiela.

Gdzie zjeść

Okolica masywu Otrytu nie obfituje w restauracje i kawiarnie. Na terenie tym znajduje się także zaledwie kilka sklepów. Większość z nich nie przyjmuje płatności kartą. Dlatego też wyruszając w trasę rowerową po Bieszczadach, należy zabrać prowiant i wodę, które wystarczą na całą wyprawę. Dobrze jest mieć także przy sobie nieco gotówki.

Osoby, które lubią poznawać rodzimą kuchnię odwiedzanych miejsc, mogą zboczyć nieco z trasy i wstąpić np. do restauracji „Eden” (Rajskie 26). W jej menu znaleźć można zarówno klasyczne potrawy, takie jak kotlet schabowy, jak i dania regionalne, np. fuczki ze śmietaną i kluskę podkarpacką.

Dobrze wiedzieć

Najlepszą porą roku na rowerową wycieczkę w Bieszczady jest lato. W okresie tym występuje bowiem najwięcej suchych, pogodnych dni, dzięki którym turysta może liczyć na optymalne warunki do pokonywania wymagających, leśnych i górskich odcinków trasy.

Osoby, które chciałyby zasięgnąć informacji m.in. na temat atrakcji turystycznych Bieszczad, tras rowerowych i szlaków turystycznych, powinny odwiedzić Bieszczadzkie Centrum Turystyki i Promocji, zlokalizowane na rynku miasta Ustrzyki Dolne. W miejscu tym można kupić też mapy i pamiątki. Suweniry dostępne są również w Ekomuzeum "W Krainie Bojków" w Zatwarnicy. Warto zaznaczyć, że wstęp do muzeum jest darmowy. Co więcej, w miejscu tym można nie tylko obejrzeć ciekawe eksponaty, ale także wziąć udział w odbywających się tutaj wydarzeniach kulturalnych, np. koncertach, spotkaniach autorskich i festynach.

Praktyczne wskazówki

Bieszczadzkie szlaki turystyczne zachwycają, jednak nie należą do najłatwiejszych. Dlatego, aby móc czerpać maksimum przyjemności z odkrywania tego regionu, np. podczas wycieczki rowerowej, należy się do niej dobrze przygotować. Na opisywaną trasę warto wybrać się na zwrotnym, lekkim rowerze dirt lub MTB. Niezależnie od wybranego typu jednośladu, powinien on być wyposażony w wytrzymałe opony o dużej przyczepności.

Na wyposażeniu kolarza poruszającego się po górskich trasach powinny znaleźć się m.in. zapasowa dętka, zestaw do naprawy opon, klucze do regulacji ustawień roweru, odpowiednie oświetlenie, mapa lub nawigacja GPS, apteczka pierwszej pomocy z materiałami opatrunkowymi, kurtka przeciwdeszczowa. 

Górskie tereny pełne podjazdów i stromych zjazdów to spore wyzwanie nawet dla osób w doskonałej formie fizycznej. Ich pokonanie będzie nieco łatwiejsze, jeśli kolarz podejmujący się tego wyzwania będzie miał na sobie dopasowaną, oddychającą odzież rowerową oraz odpowiedni zapas wody np. w bidonach lub bukłaku.