Klasyfikacja przerzutek Shimano

Napęd to niewątpliwie jeden z najważniejszych układów w rowerze, a przerzutki zdecydowanie odgrywają w nim istotną rolę. Tylko jak właściwie wybrać odpowiednią, skoro samo Shimano oferuje tak wiele modeli? Skąd wiedzieć, która seria sprawdzi się na wyścigach, a co będzie odpowiednie do rekreacji? Najlepiej kierować się hierarchią. W tym artykule przyjrzysz się klasyfikacji przerzutek Shimano.

Przerzutki marki Shimano dzielą się na różne grupy – od podstawowych do bardziej zaawansowanych.

Przerzutki Shimano – klasyfikacja na przestrzeni lat

Shimano niewątpliwie zasługuje na miano rowerowego giganta. Osprzęt tej japońskiej marki montowany jest w rowerach już od kilkudziesięciu lat. Z biegiem czasu ulegał on zmianie i modyfikacjom, które cały czas postępują – kasety w rowerach MTB są coraz większe, natomiast w korbach liczba blatów została zredukowana z 3 do 1, czasem 2.

Prawdziwą rewolucją niewątpliwie była premiera systemu Shimano Di2, który w 2010 roku zadebiutował w szosowej grupie Dura-Ace, a następnie został zaimplementowany w niższych seriach oraz osprzęcie do MTB. To elektryczne komponenty, w których kabel zastąpił tradycyjną linkę łączącą manetki z przerzutkami. W nowych, 12-rzędowych grupach nie ma już długiego przewodu. Ta technologia nie tylko zapewnia doskonałą precyzję i szybkość działania osprzętu, ale również pozwala ustawiać jego działanie poprzez aplikację sparowaną ze smartfonem. Eliminuje także konieczność regulacji przerzutek – wystarczy je ustawić raz i więcej nie trzeba się tym przejmować. Co więcej, pojawiają się informacje o pracy nad całkowicie bezprzewodowym systemem Di2 podobnym jak w AXS od amerykańskiej marki SRAM. Na jego powstanie trzeba jednak jeszcze poczekać.

Bardzo duży krok w rozwoju osprzętu marki Shimano stanowiła premiera gravelowej grupy GRX, będąca odpowiedzią na coraz większa popularność szutrowców. Jej premiera miała miejsce w 2019 roku. To przerzutki łączące w sobie cechy modeli szosowych z osprzętem do MTB. Na początku dostępne były wersje mechaniczne oraz elektroniczne na 10 i 11 biegów. W 2023 roku powstała natomiast nowa generacja – wersje 1x12 i 2x12. W 2024 roku opcja 2x12 zyskała technologię Di2. To niewątpliwie duże usprawnienie podnoszące prestiż całej grupy.

Najnowszą rewolucję stanowią natomiast wprowadzone w 2024 roku grupy CUES oraz Shimano ESSA, wypierające wieloletni układ MTB – Alivio, Acera/Altus, Tourney oraz szosowy – Tiagra, Sora, Claris. Są to modele przeznaczone do rekreacyjnej jazdy, podzielone na serie dostosowane do różnych dyscyplin – głównie MTB oraz rowerów trekkingowych.

Przerzutki Shimano – rodzaje

Przerzutki Shimano – jak i każde inne – można podzielić przede wszystkim pod względem zastosowania. Wyróżniają się następujące rodzaje:

• Przerzutki MTB – taki osprzęt montowany jest nie tylko w rowerach górskich, ale także crossowych czy trekkingowych. Aktualnie Shimano oferuje przerzutki z 5 grup, w kolejności od najbardziej zaawansowanych do podstawowych są to: XTR, XT, SLX, Deore, Cues (zastępujące Alivio, Acera, Altus). W zależności od napędu, zawsze znajdziemy przerzutkę tylną i dość często przednią. Większość modeli wyposażona jest w technologię Shadow (niskoprofilowa konstrukcja o dużej sztywności) lub Shadow Plus (ze sprzęgłem gwarantującym stabilność na wybojach).
• Przerzutki szosowe – mają nieco inną budowę niż modele do rowerów MTB – są od nich delikatniejsze, ale dzięki temu również lżejsze. W asortymencie szosowych przerzutek Shimano są wersje: Dura-Ace, Ultegra, 105. Poniżej jest rodzina Cues, która od 2024 roku stopniowo zastępuje trio Tiagra, Sora, Claris.  
• Przerzutki trekkingowe – przeznaczone do rowerów wykorzystywanych zarówno na wycieczki, jak i do codziennej jazdy po mieście. W gruncie rzeczy są to nieco zmodyfikowane odmiany modeli MTB. Najwyższą klasą są produkty z grupy XT, następnie SLX i Cues, które zastąpiło trekkingową serię Deore, a także Essa zajmująca miejsce grupy Tourney.
• Przerzutki gravelowe – czyli należące do grupy GRX. Pod względem budowy i działania te przerzutki bardzo przypominają modele z grup szosowych, jednak dzięki kilku rozwiązaniom ze świata MTB lepiej radzą sobie w terenie. Przede wszystkim dotyczy to sprzęgła Shadow+, dzięki któremu radzą sobie na wyboistych, szutrowych drogach.

Poza przeznaczeniem bardzo istotne są również rodzaje przerzutek Shimano. Pierwszy z nich to dobrze wszystkim znane wersje mechaniczne. Są one obsługiwane dzięki połączeniu linki z manetką, co umożliwia zmianę biegów z poziomu kierownicy.

Znacznie bardziej zaawansowane są natomiast układy elektroniczne, funkcjonujące pod nazwą Di2. Manetki połączone są z przerzutkami elektronicznie – przewodowo lub z ograniczonymi przewodami, czyli kable łączą wyłącznie przerzutkę z baterią. Charakteryzują się one doskonałą precyzją pracy oraz błyskawicznym działaniem. Z tego względu często wybierają je zawodowcy, którzy wymagają od napędu niezawodności.

Zalety i wady poszczególnych systemów

Ranking przerzutek Shimano MTB i trekkingowych

1. Shimano XTR – najwyższa, najbardziej zaawansowana seria do MTB. Tylna przerzutka z tej grupy występuje w dwóch wersjach – na jedną i dwie tarcze. Dodatkowo ta pierwsza może mieć dwa wózki – długi (do kasety 10-51) i średni (do kasety 10-45). Przednia, jeśli występuje, ma trzy rodzaje mocowania i dwie różne opcje linii łańcucha. Przerzutka współpracuje z 11 i 12-rzędowymi kasetami. Do wyboru są modele mechaniczne z serii 9100 oraz wersje elektroniczne oznaczone liczbą 9000. Wszystkie opcje dysponują technologią Shadow+.

Warto wspomnieć, że na horyzoncie rysuje się wizja całkowicie nowej, bezprzewodowej serii XTR analogicznej do technologii AXS amerykańskiej marki SRAM. To osprzęt całkowicie rewolucyjny w rodzinie produkowanych przez Shimano przerzutek, w której dotychczas dostępne były tylko elektroniczne wersje Di2 z przewodami. Choć na razie jest to pieśń przyszłości, to jednak liczne doniesienia dają nadzieję, że na premierę nie trzeba będzie długo czekać.

Przerzutki MTB cechują się wysoką trwałością.

2. Shimano Deore XT –  niemal tak samo dobra, tyle że nieco cięższa i sporo tańsza. Wybierać można spośród dwóch wersji – na jeden i dwa blaty. Są one sprzedawane z długim lub średnim wózkiem. Podobnie jak w przypadku XTR, w grupie XT również dostępne są komponenty elektroniczne, a każda przerzutka ma sprzęgło Shadow+.

3. Shimano SLX – przerzutki dla zaawansowanych rowerzystów, w których również zaimplementowany został Shadow+. Gwarantują naprawdę świetne osiągi, jednak są nieco cięższe od XT. Kosztują za to trochę mniej, więc będą optymalnym wyborem dla rowerzystów szukających topowego osprzętu, ale w korzystnej cenie.

4. Shimano Deore – jedna z najpopularniejszych grup klasy średniej z technologią Shadow+, idealna zarówno dla początkujących, jak i średnio-zaawansowanych rowerzystów. Najważniejszą zmianą w stosunku do grup wyższych była dotychczas liczba koronek kasety – nie tylko 12, ale także 11 lub 10 (w zależności od wersji). W wersji 10-rzędowej przerzutki Shimano Deore są zgodne jedynie z manetkami i innymi elementami z tej samej grupy. Co ważne, Deore do MTB dostępne jest w wersji jednorzędowej, z wyjątkiem serii M5100 obsługującej dwa rzędy. Wybierając przednią przerzutkę, należy o tym pamiętać.

Sytuację zmieniło nieco wejście grupy CUES, która w nowych rowerach zastępuje 10 i 11-rzędowe Deore.

5. Shimano Cues – najnowsza z wymienionych grup, która weszła do obiegu w 2024 roku. Jest przeznaczona przede wszystkim do rekreacyjnej jazdy i zastępuje nie tylko grupy MTB, ale też trekkingowe. Powstała po to, aby uprościć system Shimano, który był naprawdę rozległy. Warto pamiętać, że w tym przypadku należy wybierać komponenty dostosowane do kierownicy typu flatbar.

Tę grupę szerzej opisaliśmy w osobnym akapicie.

Istnieją jeszcze 3 grupy do jazdy rekreacyjnej, które zostały zastąpione przez CUES. Nadal jednak można spotkać je w niektórych rowerach.

• Shimano Alivio – to grupa plasująca się między segmentem średnim a budżetowym. Zapewni dobrą kulturę pracy, choć nie jest tak precyzyjna i lekka jak te z wyższych półek. Stanowi niezłą propozycję dla „9-rzędowców”. Można spotkać korby 2- i 3-blatowe oraz odpowiadające im przerzutki przednie. Przerzutka tylna jest taka sama dla obu wersji.
• Shimano Acera i Shimano Altus – Obie grupy współpracują z kasetami 8 i 9-rzędowymi. Przerzutka przednia sprzedawana jest w różnych wariantach – z górnym lub dolnym prowadzeniem linki. W przypadku tylnej dostępny jest jeden model. To rozwiązanie nieco lepsze od Tourneya, jednak dużych różnic nie ma.
• Shimano Tourney – najprostsza przerzutka dla początkujących rowerzystów MTB. Występuje w kilku wersjach (zwykła TY, TX, TZ i szosowa A070), które zasadniczo się od siebie różnią. Sprawdzi się do rekreacyjnych przejażdżek na samym początku przygody z kolarstwem.

Osobną, ciekawą serią przerzutek są modele z serii Saint. Zaprojektowano je do najtrudniejszych, ekstremalnych dyscyplin MTB, takich jak downhill i freeride. Cechują się wysoką wytrzymałością, a dzięki odpowiedniej konstrukcji o niskim profilu, są dobrze zabezpieczone przed uderzaniem o różnego rodzaju przeszkody. Niższą alternatywą dla fanów dyscyplin grawitacyjnych była  niegdyś grupa Shimano Zee.

Shimano produkuje także specjalne przerzutki do rowerów trekkingowych. Są to:

• Obecnie są to przede wszystkim przerzutki z serii CUES, które wyparły trekkingowe grupy Shimano Deore, Shimano Alivio i Shimano Acera, a nawet Shimano Deore XT. Wcześniej wersje MTB od trekkingowych odróżniały litery „T” zamiast „M” na początku kodu serii, np. „ T6100” zamiast „M6100”. W przypadku Cues, trekkingową serią jest U8000.

Na rynku można też znaleźć elementy do starszych napędów, np. przerzutkę Shimano XT, która jest kompatybilna z napędem 10-rzędowym. Są to jednak elementy, które będą coraz rzadziej spotykane i lepiej nie wybierać ich przy doborze osprzętu do swojego roweru.

Klasyfikacja przerzutek Shimano – ranking komponentów szosowych

Przerzutki Shimano do rowerów szosowych są mniej pancerne. Charakteryzują się za to znacznie niższą masą niż modele górskie. Jest to zabieg w pełni zrozumiały, ponieważ jazda po szosie nie wiąże się z tak dużym ryzykiem uszkodzenia komponentu, jak na kamienistym szlaku. Kolejną cechą oddzielającą je od wersji górskich jest słabsza stabilizacja łańcucha. Nie jest ona wymagana na równych, asfaltowych drogach. Tylne przerzutki dostosowane są też do współpracy z mniejszymi kasetami. Hierarchia przerzutek Shimano w tym przypadku wygląda następująco:

Przerzutki szosowe są znacznie lżejsze od wersji MTB.

1. Shimano Dura Ace – to szosowy odpowiednik XTR-a. Najlepszy, najlżejszy, najdroższy. Najnowsze serie produkowane są w wersji elektronicznej Di2. Przerzutka przednia ma dwie wersje – mocowaną na obejmę lub hak. Osprzęt z tej grupy to odpowiedni wybór dla profesjonalistów, biorących udział w peletonach.

2. Shimano Ultegra – tu także są do wyboru wersje – mechaniczna i elektryczna. Przerzutka tylna może mieć wózek średni (do kaset 11-34) bądź krótki (do kaset 11-28), a przednia – obejmę lub hak. Ten osprzęt spotykany jest przede wszystkim w rowerach z wyższych półek, przeznaczonych dla zaawansowanych kolarzy.

3. Shimano 105 – wybór idealny dla ambitnych pasjonatów kolarstwa, którym zależy na świetnych osiągach, ale nie chcą ponosić tak wysokich kosztów, jak w przypadku Ultegry czy Dura-Ace’a. Identycznie jak w przypadku Shimano Ultegra. Od 2022 roku dostępna także w wersji elektronicznej (Shimano 105 Di2 R7100).

4. Shimano Tiagra – kaseta 10-rzędowa to cecha grupy, która odróżnia ją od wcześniej opisanych. W jej skład może wchodzić mechanizm korbowy z dwiema lub trzema tarczami. W związku z tym przerzutki przednie produkowane są w dwóch wersjach, a każda z nich ma dwa standardy mocowania. Tylna ma jedną wersję.

5. Shimano Sora – nieco mniej zaawansowana od Tiagry, ale nadal amatorska seria. Jest to grupa 9-rzędowa. Tylna przerzutka ma trzy wersje – ze średnim wózkiem do mechanizmu korbowego z trzema tarczami oraz dwoma tarczami i kasetą 11-32 oraz krótkim do wersji dwa blaty i kaseta 11/13/14-25.

6. Shimano Claris – podstawowa, przeznaczona dla początkujących seria. 8-rzędowa kaseta ustawia tę grupę pośród napędów ekonomicznych. Tu także mamy dwie wersje mechanizmów korbowych – z dwiema i trzema tarczami. Wersja tylnej przerzutki z krótkim wózkiem obsługuje maksymalnie kasetę z największą zębatką 32 i dwiema tarczami, ze średnim – korbę 3-rzędową i 2-rzędową 11-34.

Grupy Tiagra, Sora oraz Claris, podobnie jak w przypadku niższych wersji osprzętu MTB, zastąpione zostały grupą CUES. W przypadku modeli szosowych należy wybierać osprzęt CUES dostosowany do kierownic typu baranek.

Przerzutki Shimano GRX – dedykowane gravelom

W 2019 roku japoński producent wyszedł naprzeciw oczekiwaniom rowerzystów coraz chętniej kupujących wszechstronne gravele i wypuścił na rynek nową grupę komponentów – Shimano GRX. Znajdziemy w niej przerzutki oraz inne komponenty szutrowe. Przypominają rozwiązania stosowane w seriach szosowych, jednak są lepiej przystosowane do jazdy w terenie. Po pierwsze wyposażone są w sprzęgło Shadow+, co sprawia, że są sztywne i zachowują stabilność na wybojach. Po drugie dostosowane są do większych kaset. Po trzecie przygotowane zostały do konstrukcji ramy o większym niż szosowe prześwicie, pozwalającym  na montaż szerszych opon. Grupa Shimano GRX dzieli się na kilka wersji:

1. GRX RX800 – klasa przerzutek odpowiadająca grupie Shimano Ultegra. Występuje w wariantach 1x11 lub 1x12, zarówno w wersji mechanicznej, jak i elektronicznej (Di2). Lekka, mocna i niezawodna, czyli gravelowy top.

2. GRX RX600 – ekwiwalent szosowej grupy 105 w wersjach 7000 i 71000, czyli bez elektroniki. Dostępna w opcji 1x11, 1x12 lub 2x11, 2x12. Odpowiednia zaawansowanych rowerzystów, którzy chcą jeździć szybko i dynamicznie, ale nie potrzebują aż tak lekkich komponentów ani systemu Di2.

3. GRX RX400 – gravelowy równoważnik szosowej Tiagry. Pracuje w konfiguracji 2x10. To dobry wybór dla początkujących kolarzy szutrowych, warto jednak wiedzieć, że ta seria nie będzie już rozwijana, co oznacza, że komponenty będą jeszcze dostępne, ale nie pojawią się już nowe wersje.

Przerzutki Shimano CUES – nowa grupa podstawowa

Cues należy do nowości, które mocno namieszały w znanej do lat rodzinie osprzętu od Shimano. Nazwa to skrót od słów: Creating Unique Experiences. W założeniu grupa ta zastępuje popularne serie MTB i trekkingowe, a konkretnie Alivio, Acerę oraz Altusa. Co ciekawe, wypiera jednak również 10 i 11-rzędowe Deore. CUES zajmuje także miejsce niskich grup szosowych – Tiagrę, Claris i Sora. W jej skład wchodzą poniższe rodzaje przerzutek Shimano:

• Shimano CUES U8000 – 11 i 10-rzędowe przerzutki, występują również w wersji obsługującej technologię Di2, czyli elektroniczne sterowanie. Wyposażone są w system Shadow+, czyli sprzęgło poprawiające sztywność. Ta seria dedykowana jest głównie rowerom trekkingowym oraz miejskim. Świetnie sprawdzi się np. na turystycznych wyprawach rowerowych.

• Shimano CUES U6000 – 10 i 11-rzędowe (dwie wersje), podobnie jak w wersji U8000, dostępne są przerzutki ze sprzęgłem oraz modele z elektronicznym systemem Di2. U6000 to seria stworzona na potrzeby początkujących fanów MTB. Będzie odpowiednim wyborem na górskie szlaki o niewymagającej charakterystyce. Trzeba jednak uważać, ponieważ wersja 6020, przeznaczona do napędów z dwoma blatami korby, nie dysponuje sprzęgłem, a jednie niskoprofilową konstrukcją Shadow RD.

• Shimano CUES U4000 – 9-rzędowe przerzutki do typowo rekreacyjnej jazdy. Dysponują technologią Shadow RD, jednak bez plusa, co oznacza, że nie mają sprzęgła. Będą odpowiednim wyborem dla osób szukających czegoś niedrogiego do spokojnej jazdy.

Wszystkie te przerzutki tworzą jedną rodzinę produktów, dlatego nie tylko podobnie wyglądają, ale także są ze sobą w pełni kompatybilne. Przerzutki CUES mogą współpracować z dowolnymi korbami. Nie ma również problemu z doborem kasety czy łańcucha, ponieważ użytkownik może wybrać jeden z wielu dostępnych komponentów Shimano CUES. Zdecydowanie zwiększa to między innymi możliwość przebudowania napędu np. na większą liczbę rzędów lub wyższej klasy osprzęt.

Grupa Shimano CUES obejmuje także inne komponenty – jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o całym osprzęcie z tej serii, przygotowaliśmy osobny artykuł.

Nowe przerzutki z grupy Shimano Essa – idealne do rekreacji

ESSA to kolejna z najnowszych grup stworzonych przez japońskiego producenta. W założeniu zastępuje wysłużoną rodzinę Tourney. Jej nazwa pochodzi od słów Essence of Activity. Przerzutki z tej serii są bardzo uniwersalne, dlatego mogą być z powodzeniem stosowane w rowerach MTB, gravelach, wersjach miejskich czy fitness. Przeznaczone są przede wszystkim dla początkujących rowerzystów, szukających taniego, ale dobrego osprzętu, a także osób szukających prostej konstrukcji, np. do dojazdów do pracy. Przeznaczona jest do rekreacyjnej jazdy. Co ciekawe, mimo że ESSA to podstawowa seria Shimano, w przerzutce zastosowano technologię Shadow RD. Dzięki temu wyróżnia się ona stabilną pracą i jest mniej narażona na uszkodzenia. Utrzymuje przy tym stałe napięcie łańcucha, co zmniejsza ryzyko jego spadania.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej o pozostałych komponentach, sprawdź nasz artykuł – „Shimano ESSA – napęd 1x8 w każdym tanim rowerze?”.

Przerzutki Shimano – czym je obsługiwać?

Jedną z ważniejszych rzeczy jest kompatybilność napędu. Kompatybilność poszczególnych przerzutek z kasetami i korbami już omówiliśmy. A co z manetkami? Wielu specjalistów twierdzi, że najlepiej pracuje napęd jednolity, czyli złożony z komponentów należących do jednej grupy. Są jednak tacy, którzy uważają, że nie ma przeszkód, by poszczególne elementy ze sobą łączyć.

Manetki umożliwiają wygodną obsługę przerzutek.

Podstawowa zasada jest taka, że możemy mieszać części obsługujące konkretną liczbę rzędów tylnej kasety. Jeśli mamy kasetę 12-rzędową grupy SLX, nie ma przeszkód, by zastosowań przerzutkę i manetkę Shimano XT. Podobnie jest z napędami szosowymi. Z tego powodu problematycznymi grupami są starsze wersje Deore i Tiagra – obie pracują w układzie 10-rzędowym i nie ma możliwości zmiksowania napędu ze względu na odmienny typ naciągu linki.

Trzeba mieć również na względzie, że inne manetki mocuje się na kierownicach baranek (klamkomanetki) niż na płaskich, czyli tzw. flatbarach.

Dobieraj klasy przerzutek Shimano do swoich potrzeb

Przedstawione powyżej rankingi przerzutek rowerowych powinny pomóc w wyborze odpowiedniego osprzętu. Jeżeli jesteś początkującym rowerzystą, możesz śmiało decydować się na przerzutki z niższych grup, które w zupełności wystarczą do spokojnej, rekreacyjnej jazdy. Ambitni amatorzy będą natomiast usatysfakcjonowani modelami ze średniej półki. Segment najwyższy to propozycja przede wszystkim dla zawodowców oraz prawdziwych pasjonatów.