Wyprawy rowerowe – jak zanocować w lesie?

Nocleg w lesie to świetna opcja dla osób, które wybierają się na dłuższą, rowerową wycieczkę. Pozwala nie tylko cieszyć się bliskim kontaktem z naturą, ale również przeżyć ciekawą przygodę oraz zaoszczędzić pieniądze, które trzeba byłoby wydać na kwaterę albo camping. W tym artykule dowiesz się wszystkiego na temat bezpiecznego spania w lesie – jak się przygotować, jak dobrać miejsce, a także jakich zasad należy przestrzegać.

Biwakowanie w lesie to świetna okazja, aby zrelaksować się po długiej trasie.

Jeszcze do niedawna spanie w lesie nie było prawnie dopuszczane. Wszystko zmieniło się jednak dzięki wspólnej inicjatywie Lasów Państwowych oraz środowisk bushcraftowych, która zaowocowała powstaniem programu „Zanocuj w lesie”. Umożliwia on legalne nocowanie na wyznaczonych obszarach. To z pewnością ucieszy wszystkich miłośników turystyki rowerowej, którzy chcą przeżyć ciekawą przygodę i lubią przebywać na łonie natury.

 „Zanocuj w lesie” – na czym to polega?

Program wystartował w formie pilotażowej 21.11.2019 r., a po upływie roku został wprowadzony na stałe. Jest odpowiedzią na rosnące zainteresowanie bushcraftem oraz survivalem i szeroko pojętą turystyką. Polega na wyznaczeniu przez Lasy Państwowe określonych obszarów lasów, w których każdy może za darmo przenocować.

O wytłumaczenie idei tej inicjatywy poprosiliśmy ekspertkę z Wydziału Społecznych Funkcji Lasu Lasów Państwowych – Annę Pikus:

Program „Zanocuj w lesie” to inicjatywa Lasów Państwowych, skierowana do wszystkich pasjonatów przyrody, którzy cenią wolność, niezależność i bliski kontakt z naturą. Umożliwia on bezpłatne i legalne nocowanie na wyznaczonych terenach leśnych zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Do dyspozycji turystów oddano tereny o powierzchni ponad 600 tysięcy hektarów w aż 425 nadleśnictwach w całej Polsce. W tych miejscach każdy może urządzić sobie biwak, przestrzegając jednak pewnych warunków. Zgodnie z zasadami, noclegu nie trzeba w żaden sposób zgłaszać, jeśli nie jest dłuższy niż dwie noce, a grupa biwakujących nie przekracza liczby 9 osób. Jeżeli czas pobytu w jednym miejscu ma być dłuższy lub w danym obszarze ma spać więcej ludzi, trzeba to zgłosić do nadleśnictwa minimum dwa dni przed planowanym noclegiem. Co istotne – biwakować można wówczas dopiero po uzyskaniu zatwierdzenia przez nadleśnictwo.

Wyprawy rowerowe – jak zanocować w lesie?

Warto zwrócić uwagę, że na większości obszarów „Zanocuj w lesie” dopuszczalne jest korzystanie z kuchenki gazowej, co pozwoli na ugotowanie ciepłego posiłku, kawy lub herbaty i uzupełnienie kalorii spalonych podczas jazdy na rowerze. Możliwość jej wykorzystywania należy jednak sprawdzić na stronie konkretnego nadleśnictwa. Zgodnie z zaleceniami turysta powinien dwa razy dziennie zapoznać się z informacjami o zagrożeniu pożarowym – jeśli jest wysokie, kuchenki nie wolno używać. Należy pamiętać, że obszary „Zanocuj w lesie”, to nie miejsca na ognisko – nie wolno rozpalać tam otwartego ognia, jeżeli nie są odpowiednio oznakowane. Dotyczy to również popularnych, składanych kuchenek, w których spala się drewno.

Wyprawa rowerowa – nocowanie na polach biwakowych

Tego typu biwaki to świetny sposób na przeżycie wakacyjnej przygody, a na taką formę noclegu decyduje się coraz więcej miłośników turystyki rowerowej. Potwierdza to Anna Pikus:

Z obserwacji leśników wynika, że program „Zanocuj w lesie” cieszy się dużym zainteresowaniem wśród rowerzystów. (…) po pytaniach, jakie do nas wpływają i po rozmowach z leśniczymi możemy nieśmiało wnioskować, że jest spora grupa rowerzystów długodystansowych, którzy las obierają jako przystanek w podróży.

Dla osób zainteresowanych turystyką rowerową i spaniem w lesie, przygotowaliśmy kilka wskazówek, które ułatwią wybór miejsca oraz samo biwakowanie.

Biwakując w lesie trzeba przestrzegać pewnych zasad.

 Zanocuj w lesie – mapa

Obszary, na których można legalnie nocować w ramach programu "Zanocuj w lesie", są bardzo gęsto rozłożone na terenie całej Polski. Dzięki temu mają do nich dostęp mieszkańcy każdego województwa. Wszystkie lokacje znajdują się na poniższej mapce: 

Tereny wydzielone do biwakowania można znaleźć także w innych źródłach:

• na mapie Banku Danych o Lasach (na stronie należy wybrać „mapę interaktywną”, a następnie w jej dolnej części kliknąć przycisk „Mapy BDL” oraz wybrać filtr „Mapa zagospodarowania turystycznego”),
• w darmowej aplikacji mBDL,
• na stronie czaswlas.pl,
• na stronach nadleśnictw.

 Jak zaplanować nocowanie w lesie?

Planując trasę obejmującą nocleg w lesie, należy się odpowiednio przygotować. Dotyczy to kilku aspektów, które zawsze trzeba brać pod uwagę. Omówmy najważniejsze punkty organizowania biwaku.

1. Wybierz odpowiednie miejsce – wytyczając trasę rowerową do planowanej podróży i szukając miejsca noclegowego, najlepiej włączyć mapę Banku Danych o Lasach. Dzięki temu można łatwo wyznaczyć sobie miejsce do spania, będące jednocześnie świetnym punktem wypadowym do kontynuowania wycieczki.
2. Upewnij się, czy na wyznaczonym obszarze nie ma stałych lub czasowych ograniczeń – czasem zdarza się, że mimo udostępnienia określonego obszaru do nocowania, może zostać nałożone okresowe ograniczenie. Dotyczy to np. czasu, w którym panuje susza, stwarzająca znaczne zagrożenie pożarowe. Dlatego przed wyjazdem najlepiej wejść na stronę nadleśnictwa odpowiadającego za dany region i sprawdzić aktualne informacje. Warto również zaplanować alternatywą trasę podróży, ponieważ może okazać się, że ścieżka, którą chcieliśmy przejechać, została zamknięta np. z powodu wycinki. Możliwości jest na szczęście sporo.
   
   Jak wskazuje Anna Pikus: 
   
   Poruszając się po lesie rowerem, nie trzeba ograniczać się wyłącznie do szlaków rowerowych – można korzystać ze wszystkich dróg leśnych, o ile nie obowiązuje na nich czasowy zakaz wstępu. Pewne ograniczenia dotyczą natomiast rowerów elektrycznych. Należy pamiętać, że rower elektryczny nie może mieć silnika większego niż 250 W i wspomagania powyżej 25 km/h. Inaczej traktowany jest jak pojazd silnikowy. – informuje przedstawicielka Lasów Państwowych.
   
   
3. Sprawdź prognozę pogody – to bardzo ważna kwestia, której wiele osób nie poświęca należytej uwagi. Przed każdym wyjazdem należy się upewnić, czy prognozy nie ostrzegają przed niebezpiecznymi burzami. Warto pamiętać, że silniejszy wiatr może przewracać drzewa i łamać gałęzie. Biwak w takich okolicznościach to zdecydowanie zły pomysł.

 Zabierz odpowiedni ekwipunek do spania

Decydując się na nocleg w lesie, koniecznie trzeba zabrać ze sobą odpowiednie wyposażenie. Dzięki temu noc będzie można spędzić wygodnie i bezpiecznie. Należy przede wszystkim zadbać o to, aby sposób biwakowania nie powodował uszkodzenia ściółki, drzew ani w żaden inny sposób nie niszczył lasu. Dlatego rekomendowany ekwipunek noclegowy stanowi połączenie hamaka rowerowego i tzw. tarpa, czyli wodoodpornej płachty biwakowej pełniącej funkcję zadaszenia. Dzięki temu, że rozpina się je nad ziemią, nie przyczyniają się do niszczenia ściółki. Do zawieszenia hamaka najlepiej wykorzystywać specjalne taśmy, które nie uciskają kory drzew tak, jak zwykłe linki. Warto też wiedzieć, że do spania w hamaku potrzebna jest podpinka, z wyjątkiem bardzo ciepłych nocy. Bez niej może być zimno.

Osoby wybierające namiot na rower, muszą zachować bardzo dużą ostrożność. Powinny rozbijać go na trwałej nawierzchni. Jego rozstawienie nie może uszkadzać runa ani powodować nadmiernego rozgarniania ściółki. Należy wybrać model wodoodporny, aby zabezpieczyć się przed deszczem, a dodatkowo musi być on dostosowany do liczby osób, które będą w nim spać. Trzeba też pamiętać, że taka forma noclegu wymaga dmuchanego materaca, karimaty albo specjalnej, składanej maty izolującej od podłoża.

Niezwykle istotny element wyposażenia stanowi śpiwór. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na zakres temperatur odpowiedni do warunków. Najlepszą izolację od chłodu zapewniają modele puchowe, są też najlżejsze i zajmują najmniej miejsca, więc łatwo je spakować. Nie radzą sobie jednak w warunkach dużej wilgoci, w takich okolicznościach lepiej sprawdzają się produkty z wypełnieniem syntetycznym.

Wyprawa rowerowa – jak się spakować i co ze sobą zabrać?

Kolejna kwestia to oczywiście odzież. Do spania świetnie sprawdza się bielizna termoaktywna. Pomaga ona utrzymać właściwą temperaturę ciała, jest wygodna i przyjemna w dotyku. W chłodne wiosenne lub jesienne dni warto też mieć czapkę.

Należy także zabrać odpowiednie jedzenie pod namiot. Bez lodówki niektóre produkty szybko ulegną zepsuciu, dlatego dobrą opcję stanowi żywność liofilizowana, którą wystarczy zalać wrzątkiem, kabanosy i inne pokarmy o długim terminie przydatności do spożycia, których nie trzeba przechowywać w warunkach chłodniczych. Ciekawostkę stanowią dania w opakowaniach z systemem samodzielnego podgrzewania jedzenia – nie wymagają one ani prądu ani kuchenki gazowej.

Bardzo istotne jest zabranie odpowiedniego zapasu wody, a jeśli na miejscu znajduje się jakieś źródło, powinno się wyposażyć w specjalny filtr. Pozwoli on usunąć zanieczyszczenia, takie jak wszelkie bakterie i inne szkodliwe organizmy.

Oprócz tego przydadzą się różne akcesoria, jak choćby latarka, najlepiej z zapasem baterii oraz powerbank. Warto mieć też przy sobie zestaw naprawczy do opon, a także mapę danego regionu, aby nie zabłądzić w razie problemów z nawigacją i braku drogowskazów.

 Planujesz biwak w lesie? Zadbaj o bezpieczeństwo!

Wybierając się na biwak do lasu, trzeba zatroszczyć się o swoje bezpieczeństwo. Choć w Polsce nie ma drapieżników skorych do atakowania ludzi, trzeba pamiętać, że dzikie zwierzęta mogą być niebezpieczne, jeśli poczują się zagrożone. Dotyczy to nie tylko takich gatunków jak niedźwiedzie, wilki czy rysie, ale również dzików, a nawet niepozornych borsuków czy łosi albo jeleni, zwłaszcza w czasie tak zwanego rykowiska, czyli okresu godowego. Dlatego najlepiej unikać ścieżek zwierząt, które łatwo można rozpoznać – to niewielkie, wydeptane linie biegnące przez las. Należy też zwrócić na nie uwagę przy rozbijaniu hamaka czy namiotu – spłoszone zwierzę może w nocy wbiec w obozowisko rozstawione na jego trasie. Trzeba też pamiętać o zabezpieczeniu prowiantu. Powinien być szczelnie zawinięty, aby jego zapach nie roznosił się po okolicy i nie stwarzał ryzyka wizyty nieproszonych gości. Dotyczy to zwłaszcza rejonu Bieszczad, gdzie można spotkać niedźwiedzie.

Rozbijając obóz, należy też zwrócić uwagę na stan okolicznych drzew. Trzeba unikać tych martwych, nie powinno się też rozbijać pod wysuszonymi gałęziami. Czasami lekki podmuch wiatru wystarczy, aby się złamały, a nawet niewielki kawałek drewna może być bardzo niebezpieczny, jeśli spadnie z dużej wysokości. W tym punkcie przypominamy również o sprawdzeniu prognozy pogody.

Wybierając się na biwak do lasu, warto przekazać najbliższym swoją lokalizację.

Bardzo ważne jest też posiadanie naładowanego telefonu oraz odpowiednia orientacja w terenie. W tym celu należy zwracać uwagę na słupki leśne z wypisanymi na nich numerami. W razie jakiejkolwiek sytuacji awaryjnej, kiedy potrzebna będzie pomoc, trzeba zadzwonić pod numer 112 i podać dyspozytorowi numer słupka działowego. Dzięki temu ratownikom łatwiej będzie dotrzeć w odpowiednie miejsce.

Przed wyprawą zawsze powinno się zapoznać z informacjami na temat ukształtowania terenu, a także fauny i flory danego regionu. Może się okazać, że w określonej lokalizacji jest np. duża populacja żmii zygzakowatej – w takiej sytuacji warto dokładnie patrzeć, gdzie się stąpa, ponieważ gady te lubią wygrzewać się na słońcu, a atakują wtedy, kiedy poczują się zagrożone, zazwyczaj przy nadepnięciu. Buty rowerowe nie sięgają za kostkę i nie zapewniają wystarczającej ochrony, więc lepiej unikać jakiegokolwiek zagrożenia. Należy też upewnić się, czy na danym obszarze nie ma bagien – utknięcie w takiej pułapce może być niebezpieczne, zwłaszcza w trakcie samotnej podróży.

Kluczową kwestią jest też poinformowanie bliskich osób, w jakie dokładnie miejsce się wybierasz i gdzie planujesz spać. Najlepiej po rozpięciu hamaka lub rozbiciu namiotu wysłać pinezkę z lokalizacją. W niektórych miejscach może nie być zasięgu, dlatego warto zawczasu wysłać przynajmniej zbliżony obszar naszego pobytu.

 Pamiętaj o higienie

Warto mieć na uwadze, że obszary „Zanocuj w Lesie” nie mają żadnych sanitariatów ani innych udogodnień. Dlatego o higienę trzeba zadbać we własnym zakresie. Potrzeby fizjologiczne należy załatwiać w taki sposób, aby nie pozostawiać po sobie śladu, najlepiej wozić ze sobą specjalne worki na nieczystości i zabrać je ze sobą z lasu. Ewentualnie do załatwienia tych spraw przydać się może również saperka, czyli niewielka, składana łopatka, która posłuży do delikatnego odgarnięcia darni i zrobienia niewielkiego dołka, który po wszystkim zostanie zasypany.

W kwestii obmywania ciała przydatne mogą okazać się prysznice turystyczne. Wymagają one jednak zapasu wody. Dlatego często jedyną opcją umożliwiającą zadbanie o higienę są wilgotne chusteczki, takie same, jakie wykorzystuje się np. przy myciu małych dzieci. Do utrzymania czystości włosów przydać się może natomiast suchy szampon.

 Leave no trace, czyli zostaw wszystko takim, jakie było

Podczas przebywania w lesie, bardzo ważna jest również zasada Leave no Trace (nie zostawiaj śladu). Jak sama nazwa wskazuje, każda osoba biwakująca w lesie powinna zadbać, aby pozostawić miejsce swojego obozowania w takim stanie, w jakim go zastała. Koniecznie należy więc uważać, aby nie niszczyć roślinności oraz zabrać ze sobą wszelkie śmieci i ekwipunek. Wszystko powinno wyglądać tak, jakby żaden człowiek w danej lokalizacji nie przebywał. Dzięki temu środowisko zostanie zachowane w swoim pierwotnym stanie, na czym skorzystają wszyscy – zarówno inni turyści, jak i zwierzęta zamieszkujące las oraz rosnące tam rośliny. Każdy powinien pamiętać, że w lesie to człowiek jest gościem i powinien okazywać szacunek żyjącym tam istotom. Dlatego biwakując należy zachowywać się cicho, a w razie spotkania dzikich zwierząt w żaden sposób nie nawiązywać z nimi interakcji i nie płoszyć ich. Nie wolno ich też dokarmiać – to może tylko im zaszkodzić.

Zostaw las takim, jakim go zastaniesz.

 Powrót z nocowania w lesie

Po biwaku w lesie trzeba zwrócić uwagę na kilka kwestii. Przede wszystkim warto dokładnie się obejrzeć i sprawdzić, czy na ciele nie ma kleszcza. Te małe pasożyty roznoszą groźne choroby, a im szybciej się go usunie, tym mniejsze ryzyko zarażenia. Liczy się więc czas, zwłaszcza biorąc pod uwagę fakt, że dostępne są obecnie wyłącznie szczepienia na odkleszczowe zapalenie mózgu, nie ma jednak żadnej ochrony przed boreliozą. Aby uniknąć ugryzienia, można stosować różne preparaty, dostępne są np. produkty z permetryną – należy jednak pamiętać, że jest ona śmiertelnie toksyczna dla kotów, dlatego lepiej stosować inne środki i upewnić się, czy nie są one groźne dla zwierząt.

Kolejna kwestia to zadbanie o sprzęt. Przyda się dokładne umycie roweru, zwłaszcza jeśli podczas wycieczki w lesie został ubłocony. Po czyszczeniu trzeba go odpowiednio nasmarować łańcuch. Warto też sprawdzić, czy tarp, hamak, śpiwór lub namiot nie są zamoczone – jeśli tak, trzeba je wysuszyć, żeby nie pojawił się na nich grzyb. Wilgoć zbiera się zwłaszcza w namiotach w wyniku kondensacji wydychanej przez nas pary wodnej.

 Zanocuj w lesie i przeżyj wspaniałą przygodę!

Jak widzisz, zarówno nocleg, jak i jazda rowerem po lesie wcale nie są obarczone dużymi obwarowaniami. Wystarczy odpowiednio się przygotować oraz wybrać właściwe miejsce. Taki biwak pozwala nie tylko zaoszczędzić na kwaterze, ale też daje możliwość rozbicia się w pobliżu lokacji stworzonych typowo z myślą o rowerzystach. A tych zdecydowanie nie brakuje. 

Bike Parki w Polsce i za granicą – czym są, co oferują?

Jak mówi Anna Pikus: To na terenach Lasów Państwowych powstają popularne dzisiaj singletracki. Ziemia kłodzka stała się jednym z najlepszych miejsc do jazdy na rowerze w Europie. Dzięki współpracy leśników, samorządów oraz organizacji rowerowych ten region może się pochwalić nie tylko trzema wyjątkowymi bike parkami – Trasami Enduro w Srebrnej Górze, Bike Parkiem w Czarnej Górze i Family Bike Parkiem Zieleniec – lecz także największą w Europie siecią górskich ścieżek rowerowych zbudowanych od podstaw: Singletrack Glacensis. A to tylko jedno z wielu miejsc w Polsce.

Nic więc nie stoi na przeszkodzie, aby za dnia cieszyć się możliwościami oferowanymi przez specjalnie wytyczone ścieżki, a w nocy spać pod gołym niebem zachwycając się gwiazdami wyłaniającymi się zza koron drzew.

Grafika do pobrania: lista rzeczy do zrobienia przy biwaku w lesie