Kto ma pierwszeństwo na ścieżce rowerowej?

Popularność jazdy na dwóch kółkach sprawia, że coraz więcej osób korzysta ze ścieżek rowerowych. Nie każdy ich użytkownik zna jednak przepisy dotyczące poruszania się po tych trasach. Najwięcej problemów stwarzają kwestie pierwszeństwa. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy rowerzysta ma pierwszeństwo, czyli najważniejsze zasady pozwalające uniknąć nieporozumień, mandatów i wypadków.

Przejeżdżając przez pasy na ścieżce rowerowej, należy ustąpić pierwszeństwa pieszemu, zachowując szczególną ostrożność.

Prawo o ruchu drogowym i powiązane z nim Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych to dokumenty, które regulują sposób poruszania się po wszystkich drogach publicznych – zarówno przeznaczonych dla samochodów, kolarzy, jak i pieszych. Dlatego ważne jest, aby każdy znał obowiązujące zasady, a co za tym idzie, stosował się do nich. Jedną z najbardziej palących kwestii wydaje się pierwszeństwo na ścieżce rowerowej.

 Czy rowerzysta ma pierwszeństwo na pasach na ścieżce?

Wiele osób zastanawia się, kto ma pierwszeństwo na przejściu dla pieszych na ścieżce rowerowej. Jeśli drogę dla rowerów (DDR) przecinają pasy, osoba nią jadąca musi zawsze ustąpić pierwszeństwa. Nawet gdy spacerowicz dopiero zbliża się do przejścia, kierujący już powinien zwalniać, a następnie – jeśli to konieczne – zatrzymać się, by go przepuścić. Odpowiedź można znaleźć w przepisach:

Pieszy wchodzący na jezdnię, drogę dla rowerów lub torowisko albo przechodzący przez te części drogi jest obowiązany zachować szczególną ostrożność oraz korzystać z przejścia dla pieszych.

Pieszy znajdujący się na przejściu dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem. Pieszy wchodzący na przejście dla pieszych ma pierwszeństwo przed pojazdem, z wyłączeniem tramwaju.

Art. 13 § 1-1a Ust. Prawo o ruchu drogowym

Warunkiem jest prawidłowe oznakowanie, które pozwala jednoznacznie stwierdzić, kto ma pierwszeństwo na ścieżce rowerowej – pieszy czy rowerzysta. Przejście powinno zostać oznaczone znakiem pionowym D-6. Namalowane pasy (tzw. „zebra”, znak P-10) mogą być wyłącznie jego uzupełnieniem. Jeśli pojawiają się samodzielnie, nie mają mocy sprawczej. Niemniej konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności, ponieważ wielu spacerowiczów nie ma świadomości o istnieniu tej zasady, co może być przyczyną wielu niebezpiecznych sytuacji.

Należy jednak zawsze zachowywać szczególną ostrożność. Piesi często sugerują się samą obecnością oznakowania poziomego, co bywa przyczyną wtargnięcia na ścieżkę rowerową i zaistnieniem ryzykownych sytuacji drogowych.

Znaki drogowe dla rowerzystów

 Kto ma pierwszeństwo na przejściu sugerowanym na DDR?

Pierwszeństwo na ścieżce rowerowej piesi tracą na przejściu sugerowanym. To nieoznakowane, ale technicznie przystosowane miejsce do przekraczania DDR. Osoba, która chce przejść przez drogę dla rowerów w takim miejscu, musi zawsze ustąpić rowerzyście.

Przechodzenie przez jezdnię lub drogę dla rowerów poza przejściem dla pieszych jest dozwolone na przejściu sugerowanym albo poza przejściem sugerowanym, jeżeli odległość od przejścia dla pieszych przekracza 100 m. Jeżeli jednak skrzyżowanie znajduje się w odległości mniejszej niż 100 m od wyznaczonego przejścia dla pieszych, przechodzenie jest dozwolone również na tym skrzyżowaniu.

Art. 13 § 2 Ust. Prawo o ruchu drogowym

 Pierwszeństwo rowerzysty na ścieżce rowerowej a wypadki

Polskie Obserwatorium Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego jest jednym z najważniejszych organów zajmujących się zbieraniem i analizowaniem danych z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Najnowszy raport dotyczący wypadków z udziałem rowerzystów wskazuje, że ich liczba w miejscach przeznaczonych dla ruchu rowerowego (brane pod uwagę były drogi dla rowerów, pasy ruchu i śluzy) wzrasta. W 2016 roku miały miejsce 343 takie zdarzenia, a w 2024 roku – już 465, co oznacza 35,6% niebezpiecznych sytuacji więcej.

Skalę najlepiej obrazuje fakt, że w 2024 roku było to aż 18% ogółu wypadków drogowych z udziałem rowerzystów w miastach, włączając ofiary śmiertelne i ciężko rannych. Osiem lat wcześniej stanowiły one zaledwie 11%.

To jednak nie wszystko. Jeszcze bardziej niepokojące są informacje dotyczące statystyki wypadków na przejazdach dla rowerów. Pierwszeństwo, jak pokazują dane, nie zawsze jest respektowane, a liczba niebezpiecznych sytuacji drogowych wzrasta w niepokojącym tempie. W 2016 roku w takich miejscach doszło do 455 zdarzeń, co odpowiadało 15% wszystkich kolizji drogowych w miastach. W 2024 liczba ta wzrosła do 626, stanowiąc już 24% miejskich incydentów drogowych.

Należy rozróżniać dwa typy znaków C-16/13 – ten z kreską poziomą (droga pieszo-rowerowa ze współdzielonym ruchem) i ten z pionową (ciąg pieszo-rowerowy z rozdzielonym ruchem). 

 Kto ma pierwszeństwo na ścieżce pieszo-rowerowej?

Jednymi ze specyficznych miejsc, które współdzielą rowerzyści i piesi są drogi oraz ciągi pieszo-rowerowe. Chociaż ich nazwy brzmią bardzo podobnie, oznaczają one obszary o zupełnie innej organizacji ruchu. Czy rowerzysta ma pierwszeństwo na jakiejś z nich? Wyjaśniamy:

• Droga pieszo-rowerowa – jeżeli kompilowany znak C-16/C-13 rozdzielono kreską poziomą, to ruch jest współdzielony na całej szerokości. Na nawierzchni nie ma wtedy wydzielenia obu ścieżek, a rowerzysta musi ustąpić pierwszeństwa pieszemu. Zaleca się też, aby rowerem jechać po prawej stronie, ale nie jest to obligatoryjne.
• Ciąg pieszo-rowerowy – jeżeli kompilowany znak C-16/C-13 jest rozdzielony kreską pionową, to ruch pieszy i rowerowy odbywa się po wyznaczonych stronach drogi (po jednej rowerzysta, po drugiej pieszy). Nawierzchnia powinna mieć wtedy odpowiednie oznaczenia, a często różni się też materiałem wykonania (przykładowo: asfalt i kostka).

 Kto ma pierwszeństwo na przejeździe rowerowym?

W ostatnich latach przepisy dotyczące pierwszeństwa rowerzystów na przejazdach przez jezdnię ulegały dynamicznym zmianom. W pewnym momencie kolarze byli obowiązkowo przepuszczani przez kierowców – mogli przejeżdżać pierwsi, oczywiście z zachowaniem należytej ostrożności.

A obecnie, jeśli ścieżka rowerowa przecina drogę, to kto ma pierwszeństwo: rowerzysta czy samochód? Na wyznaczonym przejeździe rowery nie mają już bezwarunkowo zapewnionego pierwszeństwa – kolarz musi zachować szczególną ostrożność. Aktualne zasady znajdziemy w art. 27 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który dokładnie opisuje obowiązki kierującego pojazdem wobec kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego. Rowerzysta nie ma pierwszeństwa na przejeździe rowerowym. Z przepisów wynika, że przysługuje mu ono tylko przed pojazdem skręcającym w drogę poprzeczną lub gdy już znajduje się bezpośrednio na przejeździe.

Kierujący pojazdem, zbliżając się do przejazdu dla rowerów, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa kierującemu rowerem, hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego oraz osobie poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch, znajdującym się na przejeździe.

Art. 27 § 1 Ust. Prawo o ruchu drogowym

Jeśli samochód wyjeżdża z drogi podporządkowanej, na której przed przejazdem dla rowerzystów ustawiony jest znak A-7 „ustąp pierwszeństwa”, kierowca musi ustąpić pierwszeństwa rowerzyście zbliżającemu się do przejazdu.

Kto już znajduje się na przejeździe (rowerzysta lub kierowca), ten ma pierwszeństwo przed pojazdem, który dopiero wjeżdża. Kierujący samochodem powinien też ustąpić, gdy ma przed sobą znak ustąpienia pierwszeństwa oraz gdy skręca.

 Ścieżka rowerowa przecina drogę – kto ma pierwszeństwo na sygnalizacji z zieloną strzałką?

Do kwestii pierwszeństwa przejazdu na ścieżce rowerowej należy podchodzić zdroworozsądkowo, nie zapominając o zasadzie ograniczonego zaufania. Wielu kierowców stwarza zagrożenie dla rowerzystów, ignorując przepisy. Jednym ze szczególnie ryzykownych miejsc jest skrzyżowanie z zieloną strzałką na sygnalizacji S-2. Według prawa samochód może skręcić warunkowo, upewniając się, że manewr nie stworzy zagrożenia dla innych użytkowników ruchu. Niestety często kierowcy utożsamiają ten sygnał z zielonym światłem. Informacje na ten temat znajdziemy m.in. w Rozporządzeniu Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 31 lipca 2002 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych (rozdz. 5 § 96 pkt 1-3).

Ścieżka rowerowa przecinająca jezdnię bywa też słabo widoczna dla innych użytkowników ruchu drogowego. Często jest zasłonięta przez rośliny albo słabo oświetlona i oznakowana. Jednym ze skutecznych sposobów na zaakcentowanie swojej obecności przez rowerzystę jest wyposażenie pojazdu w dobre lampki rowerowe i elementy odblaskowe, dzięki czemu będzie on łatwiej dostrzegalny.

 Zderzenie rowerzystów na ścieżce rowerowej

Na zatłoczonych drogach rowerowych łatwo o kolizję, nawet gdy nie ma akurat skrzyżowania czy przejścia. Dlatego warto pamiętać, że na DDR-ach obowiązują przepisy ruchu drogowego, w tym te dotyczące pierwszeństwa i obowiązku poruszania się po prawej stronie. Jeśli znaki nie wskazują inaczej, należy trzymać się zasady prawej ręki i ustępować osobom nadjeżdżającym z prawej strony. 

Co więcej, poruszający się po lewej stronie rowerzysta porusza się pod prąd, nawet jeśli nie ma wydzielonych pasów. Na rowerze należy też zachować odpowiedni odstęp od innych użytkowników drogi. To dotyczy również innych poruszających się legalnie na ścieżce pojazdów, np. hulajnóg czy segway’ów. Stosując się do tych zasad, można uniknąć wypadku. W przypadku wystąpienia kolizji i niemożności ustalenia winnego warto wezwać policję.

Zatłoczona ścieżka pełna rowerzystów – tylko który ma pierwszeństwo? Pojęcie to w tej sytuacji nie obowiązuje, ale warto stosować się do zasad: jechać z prawej strony i zachowywać odstęp od innych cyklistów.