Jak wymienić klocki hamulcowe w rowerze?

Wymiana klocków hamulcowych wcześniej czy później czeka każdego zapalonego rowerzystę - te elementy eksploatacyjne ulegają po prostu naturalnemu zużyciu. Jak rozpoznać, że klocki hamulcowe nadają się do wymiany oraz jak samodzielnie zamocować nowe okładziny?

Wymiana klocków w rowerze wcale nie jest tak trudna, jak się wydaje!

Kiedy wymienić klocki hamulcowe w rowerze?

Piszczenie hamulców, „bicie” klocków o tarcze lub obręcz oraz słaba reakcja jednośladu na zaciskanie klamek na kierownicy - przyczyny nieprawidłowego funkcjonowania rowerowego układu hamulcowego mogą być różne. Jeśli nasze dwa kółka przestają prawidłowo wytracać prędkość - reagujmy natychmiast! Stawką jest tu bezpieczeństwo nasze i innych osób, które spotykamy na trasie. W wielu przypadkach wystarczy jedynie wyregulować hamulce, choć czasami może się okazać, że konieczna jest gruntowna renowacja całego układu stopowania jednośladu. Najczęściej jednak słaba praca hamulców oznacza zużycie się okładzin.

Co ile wymieniać klocki hamulcowe? Okładziny są elementem eksploatacyjnym, co oznacza, że zużywają się wraz z kolejnymi przejechanymi kilometrami. Warstwa ścieralna staje się coraz cieńsza, aż w końcu zupełnie traci swoje właściwości użytkowe. Im więcej jeździmy, tym wymianę powinniśmy wykonywać częściej. Pamiętajmy jednak, że stopień zużycia warstwy ciernej klocków będzie zależał od wielu czynników: stylu jazdy, rodzaju terenu, po którym się poruszamy oraz jakości okładzin i materiału, z którego je wykonano.

Zużycie klocków możemy bardzo łatwo rozpoznać. Komponenty należy wymienić, jeśli znikły z nich charakterystyczne nacięcia, odpowiedzialne za odprowadzanie ciepła z układu hamowania. W ekstremalnych przypadkach spod warstwy ścieralnej będzie przebijać się płyta mocująca.

Montaż i ustawienie klocków hamulcowych w rowerze

Wymiana klocków hamulcowych w rowerze jest bardzo prosta - tę czynność możemy wykonać w przydomowym warsztacie lub nawet na trasie. Sposób postępowania będzie zależał od rodzaju hamulców, w które wyposażony jest nasz jednoślad. Do najpopularniejszych należą hamulce tarczowe oraz szczękowe. Te pierwsze dzielimy na układy hydrauliczne oraz mechaniczne (sterowane linką) - klocki instaluje się w nich w podobny sposób. Wśród hamulców szczękowych wyróżniamy systemy v-brake oraz podobne do nich układy mocowane głównie w rowerach szosowych - tu również sposób postępowania podczas wymiany będzie podobny.

Sama wymiana klocków w rowerze nie sprawi jeszcze, że nasze dwa kółka będą hamować prawidłowo. By wszystko działało, jak należy, niezbędna będzie regulacja hamulców. Podstawową czynnością jest prawidłowe ustawienie klocków hamulcowych w rowerze względem tarczy/obręczy. W niektórych przypadkach konieczna może okazać się regulacja naprężenia linki hamulcowej (hamulce mechaniczne) oraz odpowietrzenie układu (hamulce hydrauliczne). Wszystkie niezbędne czynności opisujemy poniżej.

Klocki hamulcowe to elementy, które podlegają naturalnemu zużyciu

Wymiana klocków w hamulcach szczękowych

Na początek zajmijmy się wymianą okładzin w hamulcach szczękowych. Wymiana klocków hamulcowych w rowerze v-brake będzie zależeć od tego, jakimi klockami dysponujemy. Najbardziej popularne są komponenty, w których klocki są zintegrowane z okładziną - w takim przypadku wymianie podlega cały klocek (okładzina i obudowa). Drugi typ klocków to elementy z wymienną okładziną. W ich przypadku wymianie podlega jedynie warstwa cierna - takie podzespoły kosztują więcej, ale umożliwiają łatwiejszą i tańszą wymianę zużytych elementów.

Wymiana klocków hamulcowych w rowerze – krok po kroku!

• Wymianę klocków zintegrowanych z obudową rozpoczynamy od poluzowania ramion hamulca. W przypadku konstrukcji typu v-brake powinno wystarczyć odpięcie fajki podtrzymującej linkę od jednego z ramion hamulca. Systemy szczękowe luzujemy za pomocą specjalnej dźwigni lub poprzez odkręcenie śruby mocującej linkę.
• Demontaż klocków polega na odkręceniu nakrętek przytrzymujących klocki w ramionach hamulca. Niezbędny będzie do tego klucz imbusowy. Na tym etapie warto zwrócić uwagę na konfigurację podkładek i tulejek zainstalowanych w trzpieniu klocka - przy montażu nowych okładzin powinniśmy zastosować ten sam układ (warto wykonać zdjęcie, by łatwiej móc odtworzyć pierwotne ułożenie). Po odkręceniu klocków wyjmujemy je z ramion hamulca.
• Teraz czas na montaż klocków hamulcowych. Producenci klocków zwykle umieszczają na nich oznaczenia z informacjami, który element należy zamocować z prawej, a który z lewej strony jednośladu. Niektóre modele są kierunkowe (przód-tył). Przed włożeniem klocka w ramię hamulca nakładamy na trzpień tuleję i podkładkę - te elementy wyznaczają odległość między klockiem a szczęką. Po umieszczeniu okładziny w ramieniu hamulca nakładamy pozostałe podkładki i lekko dokręcamy nakrętkę.

Elementy cierne w klockach z wymienną okładziną wymienia się o wiele łatwiej. W tym wypadku należy jednak zwrócić szczególną uwagę, by wkłady były dopasowane do naszego modelu klocków (kształt i rozmiar). Zaczynamy od poluzowania ramion hamulca. Kolejnym krokiem jest wyjęcie zabezpieczenia utrzymującego okładzinę w klocku - zwykle jest to zawleczka umieszczona w górnej części klocka. Następnie wysuwamy stary wkład, umieszczamy w jego miejscu nowy, a całość zabezpieczamy zawleczką.

Regulacja hamulców szczękowych

Po zainstalowaniu klocków po obu stronach koła przystępujemy do regulacji hamulca. Konieczne będzie właściwe ustawienie okładziny względem obręczy. Najlepiej docisnąć całe ramię hamulca do koła, a następnie ustawić klocek ręką. Powinien przylegać całą powierzchnią do obręczy i nie stykać się z oponą. Gdy znajdzie się w odpowiedniej pozycji, należy go zablokować przez mocniejsze dokręcenie nakrętki. Teraz możemy zapiąć hamulec (złączyć ramiona oraz dokręcić śrubę podtrzymującą linkę) i sprawdzić, czy działa prawidłowo.

Zmiana klocków w hamulcu wiąże się także z ich regulacją

Kolejny etap regulacji dotyczy ustawienia naciągu linki hamulcowej. W ten sposób ustawimy odpowiednią odległość klocków od obręczy. Taka regulacja może (choć nie musi) okazać się konieczna, ponieważ nowe klocki mają grubszą okładzinę od zużytych elementów - mogą zatem trzeć o koło podczas jazdy. Naciąg linki zmieniamy w dwóch miejscach - za pomocą śruby baryłkowej przy klamce na kierownicy oraz śrubki podtrzymującej linkę przy szczęce hamulca. Jak prawidłowo przeprowadzić taką regulację tłumaczymy szczegółowo w tekście o regulacji hamulców.   

Serwis okładzin w hamulcach tarczowych

Warunkiem udanej wymiany klocków w hamulcach tarczowych jest dobranie odpowiednich okładzin do określonego typu hamulca. Poszczególni producenci stosują bardzo wiele rozwiązań w swoich układach hamowania - klocki różnią się kształtami, rozmiarami, typami okładzin oraz systemami mocowania. Różnice dotyczą nie tylko marek, ale też modeli hamulców. Jeśli kupicie złe klocki, prawdopodobnie nie będziecie w stanie zamontować ich w swoim rowerze. Nawet jeśli wam się to uda, hamulec nie będzie pracował sprawnie. Może też spowodować uszkodzenie tarcz.

Etapy wymiany klocków w hamulcach tarczowych

• Klocki w hamulcach tarczowych wymieniamy przy zdjętym kole. Pierwszą czynnością jest cofnięcie tłoczków w zacisku hamulca (np. za pomocą łyżki do opon lub płaskiego śrubokręta). To konieczne, ponieważ starte klocki są mocno wysunięte w kierunku tarczy - bez cofnięcia tłoczka możemy mieć problem z zamocowaniem nowych elementów. Pamiętajmy, że próba cofania tłoczków przy zdjętych klockach lub założonych nowych okładzinach może skończyć się uszkodzeniem hamulców lub klocków. W czasie wykonywania kolejnych etapów starajmy się nie zaciskać klamki hamulcowej, ponieważ spowoduje to wysunięcie tłoczków i może prowadzić do zapowietrzenia układu hamowania (w hamulcach hydraulicznych).
• Do zdemontowania starych klocków niezbędne jest usunięcie elementów blokujących okładziny przed wypadnięciem z zacisku. Mogą być to wsuwane spinki z zawleczką lub śruby, które demontuje się za pomocą klucza imbusowego (śruby stosuje się zwykle w wyższych grupach osprzętu). Po zdjęciu blokady wyjmujemy stare klocki wraz z podtrzymującą je sprężynką. Wystarczy złapać je palcami i wysunąć. W razie problemów posłużmy się szczypcami.
• Po zdjęciu klocków przyjrzyjmy się wnętrzu hamulca. To dobry czas na zdiagnozowanie stanu technicznego tłoczków, a także wyczyszczenie zacisku - przyda nam się do tego ściereczka oraz odtłuszczacz.
• Teraz kolej na instalację nowych komponentów. W zestawie montażowym powinny znajdować się nowe okładziny, sprężynka (blaszka łącząca okładziny), a w niektórych modelach również zawleczka na wymianę. Klocki i blaszkę łączymy ze sobą, ściskamy, a następnie wsuwamy w zacisk hamulca, pilnując, by element ułożył się w odpowiedniej pozycji. Ostatni etap to instalacja śruby lub zawleczki blokującej klocki przed wypadnięciem.

Wymiany klocków w hamulcach tarczowych dokonujemy przy zdjętym kole

Regulacja klocków w hamulcach tarczowych

Po instalacji nowych klocków koniecznie sprawdźmy, czy hamulce działają. Jeśli stwierdzimy jakieś problemy - np. ocieranie klocków o tarcze przy zwolnionym hamulcu lub zbyt słabą reakcję układu na zaciśnięcie klamek - konieczna będzie regulacja układu hamowania (więcej na ten temat w tekście Regulacja hamulców w rowerze – porady).

W niektórych przypadkach układ hamulcowy trzeba będzie odpowietrzyć. Pamiętajmy również, że nowe klocki osiągną pełną sprawność dopiero po właściwym dotarciu. Jak zatem dotrzeć nowe okładziny? Najlepiej rozpędzić rower do sporej prędkości i gwałtownie zahamować, nie dopuszczając jednocześnie do zablokowania kół. Tę czynność należy kilkukrotnie powtórzyć.

Istotna wiedza o tym, jak wymienić klocki hamulcowe w rowerze przyda się nieraz podczas przygody z kolarstwem. Można powiedzieć, że okładziny odliczają czas, jaki spędzamy na rowerze – im więcej godzin w siodle, tym częściej trzeba je wymieniać. Na szczęście tę prostą procedurę może opanować każdy amator dwóch kółek.